Epizodik Bellek: Çocuğunuz ne zaman anılar biriktirmeye başlar?

Çok az insan, birkaç aylıkken yaşadıkları şeylerin anılarını hatırlar. Hayatımızın ilk ve ikinci yılındaki anıları bile hatırlamak zordur.

Aslında, en eski hatıralarımız ortalama olarak 3 yaş 4 aylıkken olanlardır. Bunun nedenlerinden biri de beynimizin önceki yaşlarda otobiyografik anıları saklama kapasitesinde olmamasıdır.

Bazı insanlar çok küçükken yaşadıkları bulanık anılar olduğunu iddia ederler. Bazıları ise beşiklerindeki hallerine dair zihinsel imgeleri olduğunu bile söyler. Ancak uzmanların, erken bebeklik dönemindeki anılarla ilgili şüpheleri var. Kesin olmamakla beraber, aslında bu imgeler annelerinin çocukluklarıyla ilgili anlattıkları hikayelere dayanabilirler.

Bilime göre bu zihinsel imgeler, sanki bulanık bir anı gibi deneyimlediğiniz bir şeye dönüşür. Bu yüzden çoğu zaman gerçek anıları temsil etmezler.

Bunun doğru olduğunu biliyoruz, çünkü epizodik hafıza 3 yaşından sonra oluşmaya başlar. Epizodik hafıza, otobiyografik olayları depolayan hafızadır. Belirli anlar, yerler, ilgili duygular ve hatıralarımızı zenginleştiren diğer detaylar hakkında veriler içerir.

Bebeğinizin anıları karmaşık bir işlemle şekillendirilir

Doğumdan 3 yaşına kadar, bir çocuğun beyni hızlı bir gelişim sürecine girer. Çocukların beyinleri, yaşamın ilk yıllarında, çok miktarda yeni bağlantı kurar. Bilim adamları, 1 yaşındaki bir beynin, hayatta herhangi bir diğer yaştakinden daha fazla bağlantıya sahip olduğunu kanıtladılar.

Bununla birlikte, bir zamanlar çokça bağlantılar üreten o beyin zamanla değişecektir. Westminster Üniversitesi’nden Catherine Loveday’a göre, beynimiz kendi kendini “budamalıdır”. Bu bağlantıların bazılarından kurtulmak, beyin fonksiyonu için gerekli bir aktivitedir. Beynin bu süreci, bir ağacın budanmasına benzer ve bu yüzden insanlar erken yaşlardaki anılarını kaybederler.

Bazı teoriler, dil gelişiminin zihnin anı oluşturma becerisine büyük ölçüde katkıda bulunduğunu desteklemektedir. “Örneğin, adlandırılmış şeyleri hatırlarız”

Son araştırmalar, çocukların anıları ile ilgili bu çıkarımı yaptı. Bilim adamları, epizodik hafızanın, çocuğun henüz kavrayamadığı bazı şeyleri içeren anıları saklayamadığını belirtiyor.

Bir başka ilginç gerçek de, hipokampüsün gelişiminin, epizodik anıların kodlanması ve saklanmasında bir anahtar olmasıdır. Hipokampüs, erken bebeklik döneminde gelişmeye devam eder. Bu, çocukların neden hayatlarının erken anılarını saklayamadıklarını açıklıyor. Basitçe açıklamak gerekirse, onların beyinleri buna henüz hazır değildir.

Anılar ve beynin esnekliği

Bazı anıların neden silinmiş olduğu tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, bazı araştırmacılar bunun gerçekleştiğini onaylıyor, çünkü çocukların beyinleri çok esnektir ve sürekli kendisini yeniden düzenler.

Bu süreç boyunca, yeni öğrenilenlere yer açmak için eski anılar silinir. Ve uzmanlar çocukların yaklaşık üç yaşından sonra kalıcı olarak anılar kaydetme yeteneğini geliştirmeye başladıklarını söylüyorlar.

Yapılandırılmış dil becerileri, çocuğunuzun anıları saklamak için kazanması gereken beceriler arasındadır. Bir etkinliği açıkça hatırlamak için çocukların, o anıyı anlatabilme yeteneğine ihtiyaçları vardır. Deneyimlerini tanımlayabilmeli ve bunları tutarlı bir şekilde depolamalıdırlar.

Çocukların deneyimlerini yorumlama becerisine de ihtiyaçları vardır. Bu, bir olayı hatırladığımızda ve neler olduğunu yorumladığımızda ortaya çıkar. Bu yaşta çocuğunuz, sıradan şeyleri olağanüstü şeylerden ayırt etme yeteneğini kazanmaya başlamıştır.

Çocuğunuzun anılarını daha iyi bir şekilde kaydetmesine yardımcı olabilirsiniz

Bilgi depolamak için epizodik hafızanın belli bir olgunluk seviyesine sahip olması gerektiğini zaten biliyorsunuz. Fakat bebeğinizin anılarını saklamasına yardımcı olmanızı sağlayan teknikler de vardır.

Örneğin, anılar neredeyse her zaman duygularla ilişkili olduğundan, bebeğinize çeşitli deneyimler sunabilirsiniz. Hatırlamak için, çocukların keşfetmesi, dokunması, hissetmesi gerekir… Başka bir deyişle, olayları yaşamaları gerekir. Sadece onlara bir şeylerin var olduğunu söylemek yeterli olmaz.

Çocuğunuzun duyularını uyarmak, çocuğunuzun anıları daha yoğun bir şekilde hatırlamasına yardımcı olmanın başka bir yoludur. Yani, çocuğunuza belirli bir anıdan bahsettiğinizde, ona olayın fotoğraflarını veya videolarını da gösterebilirsiniz. O an hissettiği kokuları ve tatları da ekleyebilirsiniz.

Görsel materyaller, çocuğunuzu uyarmanın en iyi yollarından biridir. Bir görüntü ile birlikte yapılan bir anlatım çok daha etkili olacaktır.

Çocuğunuzla, yaşanan şeyler hakkında sohbet etmek de faydalı olur. Konuşma sadece çocukların anılarını kaydetmelerine değil, aynı zamanda duygularını ifade etmeyi öğrenmelerine de yardımcı olur.

Diyalog, çocuğunuza farklı duygular hissetmenin normal olduğunu açıklamak için faydalı olacaktır. Çocuğunuzla üzüntü, korku, acı vb. duygular hakkında konuşabilirsiniz. Ve bunu yaparak, anılarını olumlu bir şekilde oluşturmasına yardımcı olacaksınız.