Hamilelik Esnasında Kolestazis Nedir?
Aynı zamanda da gebeliğin intrahepatik kolestazı olarak da bilinen hamilelik esnasında kolestazis özellikle eller ve ayaklarda yoğun kaşıntılara neden olabilir.
Genellikle hamileliğin ilk üç aylık döneminde ortaya çıkar. Bazı kadınlar semptomları tespit edemez. Nedenini ortaya çıkarabilecek kişi doktordur ve bunu genellikle bir kan testiyle yapar.
Bu durum anne için uzun süreli ciddi sağlık sorunları oluşturmaz. Fakat bebek için ciddi komplikasyonlara neden olabilir ve bu nedenle konuyla ilgili iyi bilgilenmek önemlidir.
“Kolestazis” terimi Grek kelimeler olan “chole” yani safra ve “statis” yani sabit durmaktan gelmektedir.
Kolestazis karaciğerin safrayı düzgün bir biçimde salgılayamadığı zaman gerçekleşmektedir. Safra, vücudun yağı işlemesine yardımcı olan bir sıvıdır.
Hamilelik Esnasında Kolestazis Semptomları
Hamilelik esnasında kolestazis’in farkına varmanız gereken bazı belirgin semptomları bulunmaktadır.
Hastalığın başlangıcı genellikle hamileliğin ilk üç aylık döneminde gerçekleşir ve olası su tutulumu nedeniyle eller ve ayaklarda belirmektedir. Fakat daha önce de ortaya çıkabilir.
Semptomlar, doğum zamanı yaklaştıkca kötüleşebilir. Fakat bebek doğduğunda kaşıntı genellikle birkaç gün içinde geçer.
Aşağıdaki işaretler ve semptomlar hamilelik esnasında kolestazis vakalarında da bulunabilir:
- Yoğun kaşıntı, özellikle avuç içleri ve ayak altlarında.
- Koyu renk idrar
- Açık renkli dışkı
- Sarılık
- Kaşıntı tek semptom olabilir, gece saatlerinde artabilir
- Mide bulantısı
- İştahsızlık
Yukarıdaki işaretler ve semptomlara sahip bir hamile kadının en yakın zamanda bir sağlık uzmanını bilgilendirmesi gerekmektedir çünkü uzmanlar doğmamış çocuklarıyla ilgili riskleri belirleyebilir.
Bu hastalık fetal stres, erken doğum veya rahim içi fetal ölüme (safra asitlerinin plasentaya ulaşarak bebeği zehirlemesi) neden olabilir. Ayrıca anne de iç kanama yaşayabilir.
Kolestazis Nedenleri
Hamilelik esnasında kolestazis hastalığına neyin sebep olduğu açık değildir. Genetik olabilir. Hamilelik hormonları da bir role sahip olabilir.
Safra karaciğerde üretilen ve sindirim sisteminin yağları işlemesine yardımcı olan bir sindirim sıvısıdır.
Hamilelikten ötürü hormonlarda gerçekleşen artış safranın karaciğer dışına normal akışını artırabilir.
Karaciğerde bu olası safra birikmesi safra asidlerinin kan akışına girmesine neden olur. Annenin dokularına yerleşen safra asidleri kaşıntıya neden olabilir.
Safra yağın sindirimine yardımcı olan sarı-yeşil bir sıvıdır. Çoğunlukla kolesterol, safra tuzları ve öd boyasında oluşur. Karaciğerde üretilir ve safra kesesinde depolanır.
Safra kesesinden çıkıp safra kanalından geçer ve onikiparmak bağırsağına ulaşır.
Bazen karaciğerin dışındaki bir engel safranın karaciğerden çıkmasını engeller, bu da ekstrahepatik kolestazis olarak bilinen bir duruma yol açar.
Intrahepatik kolestazis, karaciğerden safra tuzlarının atılımında bir sorun olduğu zaman ortaya çıkar. Bu hamilelik esnasında gerçekleşen bir kolestazis türüdür.
Hamilelik hormonlarının, özellikle ekstra üretilen östrojenin safra kesesi ve karaciğerin olağan fonksiyonlarını etkileyebildiği düşünülmektedir.
Risk Faktörleri
Hamilelik esnasında kolestazis olasılığını artıran risk faktörleri:
- Ailede veya kişide daha önceden hamilelik esnasında kolestazis olması. Başka bir deyişle ailede genetik olarak aktarılan benzer vakalar bulunması.
- Daha önce karaciğer hastalığı olması.
- İkiz, üçüz veya daha fazla çocuğa hamile kalınması
- Tüp bebek
Bu faktörlerden bazıları kalıtımsaldır ve muhtemelen hamilelik esnasında hormon seviyelerindeki artışla alakalıdır.
Bu hastalığı bir defa yaşadıktan sonra, bir başka hamilelikte bu hastalığın ortaya çıkması riski daha da yüksektir. Komplikasyon yaşanmaması için bazı adımlar atılmalıdır.
Kadınların neredeyse üçte ikisi hamilelik esnasında kolestazis yaşayabilir.
Doktorunuz ailenizin sağlık durumu ve semptomlarınızla ilgili size sorular sorabilir. Bir kan testi karaciğerinizin düzgün fonksiyon görüp görmediğini gösterebilir ve kanınızdaki safra seviyelerini ölçecektir.
Ultrasonlar da annenin karaciğerindeki anormallikleri belirleyebilir fakat fetüstekileri belirleyemez. Eğer kolestazis hafifse tedavi gerektirmez fakat genellikle amaç semptomları hafifletmek ve komplikasyonları engellemektir.