Matthew Etkisi Nedir? Bilmeniz Gerekenler

"Daha fazla çıkarı olan daha fazla fayda alırken, daha çıkarı olan daha fayda görür.” Matthew etkisi olarak bilinen şey budur ve bu yazımızda bu etkinin öğrenme ile ilişkisini tartışacağız.

“Matthew etkisi” terimi, 20. yüzyılın ortalarından beri sosyoloji ve psikoloji dünyasında, belirli güce sahip kişilerin daha fazla fayda elde ettikleri ve gücü az olanların da daha az fayda elde ettikleri gerçeğini açıklamak için kullanılmaktadır. Daha çok imkana erişim olasılıkları da bu terime dahildir.

Başlangıçta, bu kavram yalnızca maddi varlıkların, servetin veya şöhretin birikimine atıfta bulunuyordu. Ancak daha sonra uzmanlar bu terimi eğitim, psikoloji ve ekonomi gibi diğer disiplinlerde de kullanmaya başladı. Aşağıda bu kavramın neye dayandığını ve bu eşitsizlikleri nasıl açıklayabileceğimizden bahsedeceğiz.

“Zengin daha da zenginleşir, fakir daha da fakirleşir.”

– Percy Shelley –

Buna neden Matthew etkisi denir?

İncil’de “Sahip olana daha fazla verilecek, bolluğu artacak. Sahip olmayanın, elindeki bile ondan alınacaktır ” diyen bir ayet vardır. Bu kavram buna dayanır ancak bu ayetin bağlamı, bugün yazımızda işleyeceğimiz konudan çok farklıdır.

Bu kavram, maddi veya manevi faydaların dağılımını açıklamak için kullanılıyordu. Bunun sebebi, zenginin giderek zenginleştiği, fakirin de giderek fakirleştiği gerçeğini vurgulamasıydı. Artık insanlar, farklı bağlamlarda olan eşitsiz dağılımı açıklamak için sıklıkla bu terimi kullanıyor.

Ekonomik alanda para, servet veya mal varlıkları parametre olarak kullanılırken; psikoloji ve eğitim gibi diğer alanlarda güven, sosyal prestij vb. gibi değerlere atıfta bulunur. Yani, hangi alana bağlı eşitsizliği açıklamak istiyorsanız, ona göre farklı parametreleri incelemek gerekir.

Dolayısıyla bu durumu göz önünde bulundurarak, bu fenomeni açıklamak için şimdi eğitim psikolojisi alanına odaklanacağız.

Okumada Matthew etkisi

Psikolog Keith Stanovich (1984), araştırmasında gözlemlediği okuma ve yazma problemlerini açıklamak için bu kavramı benimseyen ilk kişidir. Başlangıçtan itibaren okuma konusunda çok yetenekli olan çocukların, olmayanlara göre daha büyük avantajları olduğunu savunur.

Bu, okuma konusunda kötü olan veya okumakta güçlük çeken çocukların motivasyon sorunları ve özgüven kaybı ile açıklanabilir. Bu çocuklar bu yüzden daha az okur ve okuma konusunda daha iyi olan ve daha fazla motivasyona ve özgüvene sahip akranlarından uzaklaşırlar.

Bütün bunlara, özel eğitim ihtiyacı olan çocuklara öğretmenler tarafından yapılan farklı muameleyi de eklemek gerekir. Cooper tarafından 1983 yılında yapılan bu araştırmada, öğretmenlerin okumada başarısız olan çocuklara daha az geri bildirim verdiği, diğer çocuklar kadar onlardan yanıt beklemediklerini ve onların yanına daha az gittiklerini ortaya koymuştur.

Matthew etkisi nasıl tersine çevrilir?

Bu etkiyi tersine çevirmek için öğretmenler okulda buna en çok ihtiyaç duyan çocukları teşvik etmeli ve onlara yardım etmelidir. Ayrıca ebeveynler de aynı şeyi evde yapmalıdır. İşte bazı yararlı fikirler:

• Çocuklara zaman ayırın.
• Başarılarından dolayı onları tebrik edin.
• Öğretmenin sorduğu bir soruyu cevaplamaları gerektiğinde çocuklara zaman verin.
• Kendilerini güvende hissetmeleri ve hedeflerine ulaşabilmeleri için onları motive edin.
• Onlara her zaman yaptıkları yanlışları söylemeyin çünkü bu onları deneme konusunda caydırır. Yanlışlarını öne çıkarmak yerine, başarılarını ve iyi oldukları konuları övün. 
• Sınıf arkadaşlarıyla karşılaştırmayın. Her çocuk farklıdır ve farklı öğrenme hızına sahiptir.
• Akranlar arasında rekabeti teşvik etmeyin ve çocukların kendileri olmalarına izin verin. Çocukların her gün daha da mükemmelleşmelerine yardımcı olun.

İşte bu noktalar, tüm çocuklar arasında eşitliği sağlayacaktır. Henüz belirli öğrenme becerilerini edinmemiş olanlar, bu becerileri edinmeye başlayacak ve bu şekilde sınıf arkadaşlarının seviyesine gittikçe daha fazla yaklaşacaklardır.

Özetlemek Gerekirse

Artık Matthew etkisine, tüm çocukları sınıfta eğitime dahil etmenin önemine ve rekabet ortamı yaratmamanın gerekliliğine dair daha fazla bilgi sahibisiniz. Bazen, çocuklar arasında ortaya çıkan eşitsizlikleri düzeltmek bir yetişkinin sorumluluğudur.

Bu nedenle, amaçlarına ve hedeflerine ulaşmalarını sağlamak için en çok ihtiyaç duyan ve daha az bilen çocuklara yardım etmeliyiz. Bu çocuklar yeterli desteği almazlarsa, okulda ve muhtemelen hayatta ciddi sorunlar yaşarlar.