Hafıza Gelişimi İçin Bilişsel Yük Teorisi
Eğitim konusunda uzmanlaşmış Avustralyalı psikolog Josh Sweller, 1980’lerin sonunda Bilişsel Yük Teorisini geliştirmiştir. Bunun için, George Miller’in bilgi işlem hakkındaki araştırmaları üzerinde çalışmıştır.
Bilişsel yük teorisi, öğrenmeye ve eğer insan beyni aynı anda sadece sınırlı sayıda şey yapabiliyorsa, o zaman beynimize yapmasını söylediğimiz şey konusunda net olmamız gerekir fikrine dayanır.
“Bilişsel yük teorisi, insan beyninin nasıl işlediği ve bilgiyi depoladığına dair geniş çapta kabul edilen bir dizi teoriye dayanır. Bu varsayımlardan bazıları, insan belleğinin kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek olmak üzere ikiye ayrılması, uzun süreli bellekteki bilgilerin şema şeklinde olması ve kazanımları etkileyebilen kısa süreli bellekteki “bilişsel yükle” sonuçlanan yeni bilginin işlenmesidir.”
– Anderson (1977), Atkinson & Shiffrin (1968), Baddeley (1983) –
Bu, bilişsel yük teorisine göre beynin aynı anda sınırlı sayıda yeni bilgi işleyebildiği anlamına gelir. Bir defada işleyebileceği önceden kayıtlı bilgilerle ilgili bir sınır yoktur.
Bilişsel yük teorisinin ardındaki argüman
Beyin, kısa süreli ve uzun süreli hafızayla çalışır. Uzun süreli hafıza, bilgiyi süresiz olarak iyi yapılandırılmış halde muhafaza eder.
Kısa süreli hafıza ise bilgiyi alır, işler, anlaşılabilir hale getirir ve uzun süreli hafızada depolar. Bu kısa süreli hafızanın kendi limitleri vardır. Bilginin en fazla yedi unsurunu saklama kapasitesine sahiptir.
Eğer, uzun süreli hafıza belirli unsurlar hakkında yapılar oluşturabilirse, bu yapının içerisindeki bilgiyle ilişkili süreçler daha az çaba gerektirir ve otomatik olabilir.
Kişi farklı zihinsel şemalar oluşturmayı başarabildiğinde, aldığı bilgiyi daha hızlı ve etkili yapılandırma yetisini elde eder. Bu bilginin anlaşılması ve analizi de otomatik olarak yapılabilir.
Bu sırada, bilgi tıpkı kısa süreli belleğin bir unsuru gibi hafızada belirir. Bu, “tecrübe edinmek” olarak bilinir. Öğrenme süreci içinse, eğer elde ettiğimiz bilgi yeni bir zihinsel şema yaratacak mantıklı bir şekilde gruplandırılırsa, unsurları anlamak kolaylaşır.
Bilgiyi görsel veya işitsel gibi farklı şekillerde dağıtabilirseniz, bilişsel yükünüzü azaltmış olursunuz. Bu, öğrenmek için, bilginin daha önemsiz olanlara değil ana hedeflere gitmesi gerektiği anlamına gelir.
Sweller ne ileri sürmüştü?
“Bilişsel yük teorisi, entelektüel performansını en yüksek seviyede kullanan öğrenicinin aktivitelerini teşvik eden bir biçimde bilginin tanıtımına yardım edebilmek amaçlı bir kılavuz sağlamak için tasarlanmıştır.”
– Sweller –
Bu nedenle, hayat boyunca bilginin temelinde şema oluşturmak yatmaktadır. Bu şemaların içerisinde diğerleri de olabilir.
Bu teoriye göre, uzman ve amatör kişi arasındaki farkları belirleyebilirsiniz. Amatör kişi, uzman kişinin yıllar boyunca sahip olduğu bilişsel şemaların aynılarına sahip olamayacaktır. Öğrenmeyle birlikte, uzun süreli hafızadaki şemalar da değişir. Bu, uzun vadede gerçekleşir.
Bir konuda bilgi sahibi olduğunuzda ve bu bilgi üzerine çalıştığınızda, bununla bağdaştırdığınız bilişsel karakteristikler değişmeye başlar. Bu nedenle, kısa süreli hafızanız daha etkili bir şekilde bu karakteristik özellikleri öğrenebilir.
Ayrıca eğitimcilerin kullanacakları eğitim yöntemlerini, dersleri, sınavları ve ders programlarını tasarlama biçimlerinde de bu teorinin doğrudan sonuçları olabilir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Paas, Fred, Alexander Renkl, y John Sweller. Cognitive load theory: Instructional implications of the interaction between information structures and cognitive architecture. Instructional science . (2004).
- Singley, Mark K., y John Robert Anderson. The transfer of cognitive skill. Harvard University Press, 1989.
- Atkinson, Stephanie. Cognitive style in the context of design and technology project work. Educational Psychology. (1998).
- Shiffrin, Richard M. Perspectives on modeling in cognitive science. Topics in cognitive science. 2010.