DEHB Olan Çocukların Beyni Nasıl Çalışır?
DEHB olan çocukların beyinleri bazı alanlarda farklılık gösterir. Bu bozukluğu daha iyi anamak için DEHB’nin farklı türlerini birbirinden ayıracağız.
DEHB, ya da Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, çocuklarda ve ergenlerde görülen yaygın bir nöröpsikiyatrik durumdur.
Çocuğun sosyal, akademik ve ev ortamındaki gelişimini engelleyecek derecede fazla hiperaktivite, ani davranışlar ve dikkat eksiğiyle ilişkilendirilir.
Bu bozukluk genellikle çocuklukta tespit edilir ama çoğunlukla yetişkinlikte de devam eder. Eğer erken teşhis konularak tedavi edilmezse, hayat boyu sürecek sonuçlar doğurabilir.
Çocuklarda DEHB’nin 3 Türü: farkları nedir?
DEHB‘nin en yaygın belirtileri farklı olan üç ana türü vardır:
1. Kombine DEHB (Dikkatsizlik / hiperaktivite / tepisellik).
Bu en yaygın DEHB türüdür. Çocuk ani ve hiperaktif davranışlar gösterir ve çok kolay dikkati dağılır ve toplamakta zorlanır.
2. Hiperaktif-dürtücü DEHB.
DEHB’in daha az yaygın görülen bu türünde, çocuk ani ve hiperaktif davranış gösterir ama çoğu zaman dikkatisizlik sorunu görülmez.
3. Dikkatsiz DEHB.
Bu durumda çocuk hiperaktif değildir. Sınıfta ya da başka bir aktivite yaparken düzeni bozmaz, bu yüzden belirtileri fark edilmeyebilir.
DEHB olan bir çocuğun beyni nasıl çalışır?
Bu bölümde DEHB olan bir çocuğun beynindeki farklı faktörlere odaklanacağız:
1. Beynin bazı alanları gelişir
Uzmanlar, DEHB olan bir çocuğun beynini daha iyi anlamak için beyin görüntülemeye odaklanan birçok modern teknoloji kullanmaktadır.
Bu teknolojilerin sayesinde artık, DEHB’in çocuğun beynindeki bazı alanların yanlış çalışmasından kaynaklandığını biliyoruz.
Araştırmacılara göre, DEHB olan çocukların beynindeki iki alan daha az gelişmiştir:
- Ön lob, normal şartlarda engelleme, organizasyon ve cevap oluşturma gibi işlerden sorumludur. Bu üç fonksiyon hiperaktif çocuklarda eksiktir.
- Serebral korteks, beyinde ince motor becerileri ve sosyal etkileşimden sorumlu olan bölümdür.
Beyin doldurulacak bir bardak değil, yakılacak bir lambadır.
–Plutarch–
2. Sinir taşıyıcıların önemi
DEHB olan çocuklarda beynin iki alanını birbirine bağlayan köprülerde sorunlar vardır. Bu alanlar, dopamin ve norepinefrin aracılığıyla birbiriyle iletişim kurar.
Dopamin, bunlar arasında en önemlisidir. Dopamin sistemi, motivasyon ve teşvikle ilgili süreçlerden sorumludur.
Norepinefrin de ayrıca önemlidir. Bu sinir taşıyıcısı, öğrenme, hafıza ve uyanıklıkta rol oynar.
DEHB’nin ortaya çıkması, görevi nöronlar arasında doğru şekilde iletişim kurmak olan bu iki sinir taşıyıcısı kimyasalın yetersiz üretiminden kaynaklanmaktadır.
Bunun gerçekleşebilmesi için yeterli miktarda dopamin ve noradrenalin üretilmesi gerekir. DEHB olan çocuklarda bu iki sinir taşıyıcısının üretimi düzensizdir.
DEHB olan bir çocuğun profili
DEHB olan çocuklar dikkat eksikliği, hiperaktivite ve tepisellik gösterir. Aşağıda sıraladığımız genel belirtiler, DEHB için en yaygın görülenlerdir:
1. Dikkat eksikliği belirtileri:
- Dikkatini bir noktada toplayamaz
- Karşısındakini dinlemiyormuş gibi gözükür
- Talimatları takip edemez ve ödev ya da evdeki işlerini bitiremez
- Aktivitelerini organize etmekte zorluk çeker
- Bir şeyler yapmaktan kaçar ya da isteksizce yapar
- Eşyalarını kaybeder
- Dış etmenlerden dolayı kolayca dikkati dağılır
- Bir şeyleri unutur
DEHB’in ortaya çıkması dopamin ve noradrenalinin yetersiz üretiminden kaynaklanır.
2. Hiperaktivite ya da tepiselliğin belirtileri
- Sürekli hareket halindedir
- Sessizce oynamakta sorun yaşar
- Çok fazla konuşur
- Başkalarının sözünü keser
- Stresli durumlarda yaptıklarını ya da söylediklerini kontrol etmekte güçlük çeker
- Ani duygu değişimleri yaşar
Bununla beraber, her çocuk bu durumu farklı deneyimler. Bu belirtilerden bazılarına sahip olup DEHB olmama ihtimali de vardır.
DEHB genellikle 5 yaşından önce ortaya çıkar, ama teşhis koymak zor olabilir çünkü bu yaştan önce çocuklarda dikkat eksikliği ve hareketlilik yaygındır.
Bunlar normal psikomotor gelişiminin bir parçasıdır ve bir soruna işaret etmek zorunda değildir.
Çocuğun genel olarak değerlendirilmesi önemlidir çünkü bazı DEHB belirtilerinin başka sebepleri de olabilir. Bazı fiziksel sağlık sorunları da DEHB ile aynı belirtileri gösterebilir.
Buna ek olarak, depresyon ya da anksiyete gibi bazı diğer sağlık problemlerinin de DEHB benzeri belirtileri vardır.
Kısacası, etraflı bir sağlık kontrolü yapılması için bir doktora danışmak çok önemlidir. Bu şekilde, etkili ve zamanında bir müdahale yapılabilir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Cerviño, O. A., Scandar, R., & Jehin, C. E. (2001). Trastorno por déficit de atención e hiperactividad. Prensa Medica Argentina.
- González, R., Bakker, L., & Rubiales, J. (2014). Estilos parentales en niños y niñas con TDAH. Revista Latinoamericana de Ciencias Sociales, Niñez y Juventud.
- Pascual, I. (2008). Trastornos por déficit de atención e hiperactividad (TDAH). Asociación Española de Pediatría.
- Rodríguez Hernández, P. J., González González, I., & Manuel Gutiérrez Sola, A. (2015). El trastorno por déficit de atención e hiperactividad. Pediatria Integral.
