İşlevsiz Aileler: Çocuklar Bunu Nasıl Atlatır?

İşlevsiz aileler dediğimiz ailelerde büyüyen çocuklara ne olduğunu kendinize hiç sordunuz mu? Bu durumu nasıl aşar ve ilerlerler? Bu yazımızda işlevsiz aileler ve çocuklarından bahsedeceğiz.

İşlevsiz aileler, üyelerinden birinin veya birkaçının, gruptaki diğer kişilerin ihtiyaç duyduğu bakım, koruma ve eğitim standartlarını sağlamadığı birimlerdir.

Birden fazla işlevsizlik nedeni olabilir. İşlevsiz aileler tipik olarak bir arada yaşamaların mümkün olması için gerekli temel psikolojik kaynaklardan yoksundurlar, bu nedenle üyeleri duygusal ve psikolojik gelişimlerinin önünde birçok engelle karşılaşırlar.

İşlevsiz aileler ve özellikleri

İşlevsizliğin özellikleri, buna neden olan problemlerle yakından ilgilidir:

• Aşırı bağımlılık. Aile üyeleri, kişisel gelişimlerini engelleyen ve büyümelerini sınırlayan bağımlılık bağları yaratır.
• Aidiyet duygusu eksikliği. Üyelerin duygusal olarak kopuk hissettiği ailelerde, bu üyeler yalnızlık duygusu ve gruba ait olmama hissi geliştirebilirler.
• Kural ve sınırların eksikliği. Güç dengesizlikleri gelişebilir. Güvensizlik, baskınlık ve teslimiyet ilişkileri ortaya çıkabilir.
• Tersine çevrilmiş güç hiyerarşileri. Ebeveynler çocuklarının isteğine göre yaşar. Bunun sonucunda çocuklar genellikle küçük birer zorbaya dönüşür.

• Ciddi iletişim sorunları. Üyeler arasındaki iletişim zayıftır, hatta hiç yoktur. Bu iletişim eksikliği, aile bireylerinin birlikte yaşaması ve diğer insanlarla ilişki kurmasında sorunlara neden olabilir.
• Rol ve davranış kalıpları çok katıdır. Uyuşmazlıkların çözümünde müzakere veya alternatifler için yer yoktur. Durum ne olursa olsun, aile belirlenmiş kuralları korumalıdır.
• Empati eksikliği. Aile üyeleri, kendilerini başkalarının yerine koyma ve başkalarının duygularını anlama konusunda güçlük çeker.
• Yüksek düzeyde duygusal manipülasyon. İşlevsiz aileler bağlamında suçluluk, aşağılanma veya şantaj duyguları sürekli olarak ortaya çıkar.

İşlevsiz ailelerin sonuçları

Bir çocuk işlevsiz bir aile ortamında büyüdüğü zaman, bunu aşmalarına ve durumla başa çıkmalarına yardımcı olacak özel bir rol üstlenebilirler.

Sorun şu ki, bu rol aile bağlamının ötesindedir ve çocuğun yaşamının diğer yönlerine uzanır.

Bu bağlamda çocuklar için en yaygın rollerden bazıları şunlardır:

• “Boks Torbası.” Çocuğun taşıdığı suçluluk bu rolü üstlenmesine neden olur. Çocuk, her zaman aile sorunları nedeniyle suçlandığından, daima “yumrukların” alıcı tarafında olacağını varsayar.
• “Asi.” Çocuk yaşamındaki olumlu otorite figürünün eksikliğinden dolayı otoriteyi reddeder.
• “Koruyucu” Bu çocuklar erken yaşta yetişkin sorumluluklarını üstlenmek zorunda kalmışlardır. Aile sorunlarını çözmek ya da ebeveynleri arasındaki çatışmalarda arabulucu olarak hareket etmek zorunda kalmışlardır.
• “Zalim.” Bunlar, asla kural veya sınırlarla karşılaşmamış, her zaman istediklerini tam olarak elde eden çocuklardır. Genellikle aşırı korumacı baba figürleri vardır ve sonuçta aile güç hiyerarşisinin en üstünde yer alırlar.
• “Görünmez.” Aşırı utangaç ve sessiz çocuklar. Duygusal olarak ilgi görmemiş bu çocuklar, kimsenin dikkat ve ilgisini hak ettiklerine inanmadıklarından dolayı duygularını bastırmışlar.Sevilmeye layık olmadıklarına inanırlar.

Direnç ve işlevsiz aileler

Dayanıklılık, ortaya çıkan zorlukların ve olumsuz koşulların üstesinden gelme yeteneğidir. Bu, travmatik durumları aşmak ve istikrarlı bir duygusal ve psikolojik gelişim sağlamak için çalışmak demektir.

Çocuklarda direnç kapasitesi çok fazladır. Ailenin kendisi için gerekli kaynakları sağlamamasına rağmen, her türlü sıkıntıyla yüzleşme yeteneğine sahiptirler.

Peki bunu nasıl yapıyorlar? Destek temeli olarak hizmet edecek tek bir kişi bulmaları yeterli.

Ailede, çocukla işlevsel bir ilişkisi olan en az bir üye varsa, o kişinin en olumlu özelliklerini empoze ederek bu bağlantıdan yararlanacak ve kişiliğini inşa edecektir.

Ancak bu kişinin aile ortamında olması gerekli değildir. Örneğin, okulda veya geniş aile ortamında, çocuklar, büyümelerini engelleyen edinilmiş davranış biçimlerini düzeltmelerine yardımcı olacak bir ek figür bulabilirler.