Doğumda Rh Uyuşmazlığı: Bilmeniz Gerekenler

Hamilelikte Rh uyuşmazlığı, ilk hamilelikte sorun olacağı anlamına gelmez. Fakat daha sonraki hamileliklerde problem yaşanabilir.

Rh faktörü, 1940 yılında maymunlar üzerinde yapılan bir deney esnasında keşfedildi. Deney özellikle Macaco Rhesus adı verilen Hint şebekleri üzerine yapıldığı için bu faktör, Rh faktörü ismini almıştır. Bu deney sayesinde bilim insanları, Rh- kana sahip insanların yine yalnızca Rh- kanı olan kişilerden kan alabildiklerini keşfettiler. Bu koşula, Rh uyuşmazlığı adı veriliyor.

Uyuşmazlık Analizi: Rh Faktörü Nedir?

Rhesus ya da Rh faktörü, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde bulunan proteinlerdir. Eğer bu proteine sahipseniz, Rh-pozitifsiniz demektir. Bu proteininiz eksikse de bu, Rh-negatif olduğunuz anlamına gelir.

İnsanların çoğu Rh-pozitiftir. Yani, kan veren kişinin Rh proteini olup olmadığından bağımsız olarak herkesten kan alabilirler.

Kanları sınıflandırmanın bir diğer yöntemi de farklı fenotiplere göre gruplandırmalarda bulunmaktır. Bunlar A, B ve 0 kan gruplarıdır.

Kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde antijen denen moleküller bulunur. Bu moleküller, kan ya da organ nakli durumunda, uyuşmazlıkla ilgili durumlardan sorumludur. Bu moleküllerin birleşiminden 4 farklı kan grubu meydana gelir. A, B, AB ve 0 kan grupları, pozitif ve negatif olabilirler.

Kan Gruplarında Rh Uyuşmazlığı

Rh faktörünün olmaması kişinin sağlığını etkilemediği için, bu bir hastalık olarak görülmez. Fakat, Rh negatif kana sahip kadınlar bebeğin Rh faktörünü değerlendirmek ve vücudundaki antikorların varlığını ölçmek için bazı testler yaptırmalıdırlar. Bu sayede, Rh uyuşmazlığı durumunda gerekli önlemleri alabilirler.

Fetüs ve annenin kanı genellikle birbirine karışmaz. Fakat doğumda böyle bir durumun meydana gelmesi mümkün. Rh faktörünün kalıtsal olduğunu düşünürsek, bebeğin kanının annenin kanıyla uyuşmama ihtimali de vardır. Diğer bir deyişle, bebekler annelerinin kalıtsal özelliklerini taşıyabilirler fakat durum her zaman böyle olmak zorunda değildir.

Eğer Rh- annenin kanı bebeğin kırmızı kan hücreleri ile karşı karşıya gelirse, anne belirli proteinler üretir. Bu proteinler, bebeğin kanında bulunan antijenlere karşı üretilen, Rh+ fetüsün antikorlarıdır. Eğer ikinci çocuk da Rh- olursa, bu ikinci hamilelik sırasında sorunlara yol açabilir.

Daha Sonraki Hamileliklerde Rh Uyuşmazlığı Nelere Neden Olur?

Bahsettiğimiz gibi, Rh+ ve Rh- kan karşı karşıya geldiğinde, kadın vücudu antikorlar üretebilir. Bu durum, kanların karıştığı ilk hamilelikte bir soruna yol açmaz ve hamile kadının günlük yaşamını etkilemez. Fakat, daha sonraki hamileliklerde kesinlikle bazı önlemlerin alınması gerekir.

İkinci hamilelikteki bebek, ilki gibi Rh-pozitif olursa, bu riskli bir duruma mahal verebilir. Kadının antikorları plasentayı geçerse bebeğin kan hücrelerini tehdit olarak algılayabilir.

Ardından, bebek yeni kan hücreleri üretemeden bu antikorlar bebeğin kan hücrelerine saldırıp onları yok edebilir. Bundan ötürü, ölümcül bir anemi vakası meydana gelir.

Rh Uyuşmazlığının Sonuçları ve Alınabilecek Önlemler

Siz de, bebeğiniz de Rh- iseniz, endişe edecek bir durum yoktur. Fakat siz Rh+, bebeğiniz de Rh- ise ya da tam tersiyse; doktorunuz bazı testler yapması ve şu tedavileri uygulaması gerekir:

• Hamileliğin ilk 3 ayında kan testi yapılır.
• Henüz antikor üretmeye başlamadıysanız, doktorunuz antikorların oluşumunun önlenmesi için Rh immunoglobulin verir.
• Hamileliğin 28. haftasında ve doğum sonrası testlere devam edilir.
• Doğum sonrası son bir immunoglobulin enjeksiyonu yapılır.

Antikor üretimi başladıysa, immunoglubulin enjeksiyonu bir işe yaramayacaktır. Bu durumda yapılabilecek tek şey anne ve bebeğin yakından takip edilmesidir. Zamanı geldiğinde, göbek bağından kan nakli yapılır.

Annenin doğum yapmadan Rh-pozitif kana antikor ürettiği durumlar da görülebilir. Bunun nedeni, kürtaj ya da düşük, dış gebelik, hatalı kan nakli ya da başka durumlara dayanabilir. Eğer herhangi bir şüpheniz varsa, mutlaka doktorunuza danışıp doğum öncesi gerekli testleri yaptırmalısınız.

KidsHealth adlı organizasyon bu alandaki en güncel bilgileri paylaşmak için çalışıyor. Vaka incelemelerinde görüyoruz ki, doktorlar kontroller yaptığından ve immunoglobulin enjekte etmeye başladığından beri, düşükler ve kan nakilleri önemli ölçüde azaldı. Hatta artık böyle durumlar yaşanmıyor.