0 ila 6 yaş arası çocuklarda dil gelişimi: evreleri

Bir çocuk ilk kelimelerini telaffuz ettiğinde, şaşkınlık ve merakla birlikte uzun bir sürece gireriz. Çıkardığı ilk seslerin arkasında, farklı evreleri olan bir gelişim süreci yatmaktadır ve bu makalede size bu süreci açıklayacağız.

Hayatının ilk yıllarında, insan hayatında eşi benzeri görülmemiş bir hızda değişiklikler yaşanır. Çocuklar, fiziksel, psikolojik ve sosyal kabiliyetler gibi yaşamsal alışkanlıklar edinir. 0 ila 6 yaş arası çocuklarda dil gelişimi de bu büyük değişikliklerden biridir.

Bu, çocukların öğrenmeye karşı doğal bir yetenekleri olduğu bir dönemdir. Bu nedenle, erken uyarılma bu gelişimi desteklemektedir. Aile ortamı bu tür gelişimler için kolaylaştırıcı rol oynayabilmektedir.

Dil gelişimi ile çocuğun etrafındaki insanlar arasında özel bir ilişki vardır. 0 ila 6 yaş arası çocuklarda dil gelişiminde taklit etmenin büyük bir etkisi vardır, bu nedenle etrafındaki rol modeller konusunda seçici olunmalıdır.

0 ila 6 yaş arası çocuklarda dil gelişimi evreleri

0-12 aylık

• Bu, “prelinguistik” evredir. Bebek, kelime kullanmaz, sadece bizim dil olarak bildiğimiz sürece hazırlık evresidir.
• İnsanlarla iletişim kurar. Karnı acıktığında, üşüdüğünde veya bezinin değiştirilmesi gerekiyorsa ağlar, sosyal olarak gülümser ve ilgilenilmek istediğinde bağırır.
• Bu dönemde farklı şekillerde ağlayabilir. Anne, bebeğin verdiği her bir mesajı ayırt edebilir. Her biri farklı bir nüansa sahip olduğu için, acıktığından mı yoksa üşüdüğünden mi ağlıyor anlayabilir.
• Bu evrenin sonunda, çocuk farklı sesleri çıkarmaya başlayabilir. Bazı sesli ve sessiz harfleri telaffuz etmeyi öğrenir. “An” ve “ba” sesleri “anne” ve “baba” kelimeleri ile ilişkili değilmiş gibi görünebilir, ancak bunlar farklı seslerin birer denemeleridir.
• İlerlemeleri yavaş yavaş devam eder. Bu evrenin sonunda, ismi ve kendisi arasında bir ilişki olduğunu kavrar. Basit kelimeler kullanır. Onun için önem arz eden eylemleri temsil eden kelimeleri tamamen anlayabilir. “Ver” ya da “al” gibi ifadeler genelde çocukların kaptığı ilk kalıplardır.

12 ila 24 ay

• Bu dönemde, çocuk ona verilen emirleri anlamaya ve onlara uymaya başlar. Basit kelimeleri kullanabilir. Bunlar genelde, bilinen nesneleri ifade eden isimlerdir.
• İstediklerini kelimelerle ifade edebilir: “bir”, “hayır”, “bu”, “daha” gibi. Bir isim ve bir fiil olmak üzere, iki kelimeyi bir araya getirebilir. Örneğin: “anne süt” diyebilir. Bu sözlü ifadeler jestler de eşlik eder, özellikle de ne istediğini belirtmek için.
• Bu dönemde ilerlemeye devam ettikçe, bazı basit şarkılara eşlik etmeye başlar.
• Bu dönemin sonuna çok iyi derecede kelime bilgisi ve dil yapısıyla giren çocuklar vardır. Bu ilerleme büyük ölçüde etrafındaki insanlardan aldığı uyarımlara göre şekillenir. 

“0 ila 6 yaş arası çocuklarda dil gelişiminde taklit etmenin büyük bir etkisi vardır”

2 ila 6 yaş

• Eğer çocuğun gelişimi normal bir şekilde ilerlemişse, 2. yaşında dil gelişimi tamamlanır. Kendini doğal ve akıcı bir şekilde ifade edebilir ve istediklerini tam olarak söyleyebilir.
• Bazı harflerin telaffuzunda hala problemler yaşayabilse de, pratikle zaman içinde düzelir. Eğer devam ederse, bir uzmana danışılması tavsiye edilir. Çocuğun telaffuzunun erken yaşta düzeltilmesi için gerekli stratejiler sunulur.
• 4. yaşında, temel dil repertuarı tamamlanmıştır. Basit cümlelerle kelimeleri bir araya getirebilir. İfadeleri git gide daha karmaşık ve kurallı hale gelmeye başlar.
• Anlama kabiliyeti de bu dönemde gelişmiştir.

• Eğer bu gelişim sırasında kitaplardan yardım alınmışsa, yazılı ifadelere ilgi duymaya başlar. Harflerin bir mesaj ilettiğini kavrar. Artık ona adının başladığı harfi veya “anne” ve “baba” gibi onun için anlam ifade eden kelimeleri öğretme zamanı gelmiştir. Bu sürece bir oyun gibi yaklaşılmalıdır ve okur yazarlığa giden yolda büyük önem taşıdığı unutulmamalıdır.
• Elinizde bir hikaye kitabı varken, sık sık “burada ne yazıyor?” diye sormaya başlar. Bu soru da, onun hikayelerin kelimelerle yazıldığını anladığının bir göstergesidir.

0 ila 6 yaş arası çocuklarda dil gelişimi nasıl uyarılır?

Çocukların dil kullanımını içselleştirmesinde yardımcı olmak için günlük olarak uygulayabileceğimiz bazı basit adımlar mevcuttur. Bunlar:

• Ne hissettiğini ve ne istediğini ifade etmesi için onu dil kullanmaya teşvik edin. Bir şey istediğinde, jestlerine değil kelimelerine cevap verin.
• Ona şarkılar, ninniler ve şiirler öğretin
• Uzun hikayeler okuyun.
• Onunla bebekle konuşuyormuş gibi basit ifadelerle konuşmayın.

Bir çocuğun linguistik kapasitesinin hafife alınmaması gerektiğini ve konuştuğundan çok daha fazlasını anlayabildiğini unutmayın.