Çocuğunuzun Düşünmesini Sağlamak: Onunla Nasıl Konuşmalısınız?
Çocuğunuzun düşünmesini sağlamak ve bazı şeyleri kendi kendine yapmasına yardımcı olmak için onunla nasıl konuşmanız gerekir? Bu konuda yardımcı olabilecek herhangi bir gereç var mıdır? Görünüşe göre erken çocukluk döneminin eğitsel değeri bir süredir tartışma konusu olmaktan çıkmış durumdadır. Aslında günümüz toplumunun temel eğitim amacı öğretmek ve düşünmeyi öğrenmek olarak ön plana çıkmaktadır.
“Çocuğunuza düşünmeyi öğretmek belirli bir bilgi, yöntem ve davranış biçimi gerektirir. Bilgi, tam olarak kendini tanımak, düşünce, zeka, üstbiliş; yöntem, entelektüel kapasitenin gelişimi için metotlar ve stratejiler; davranış biçimi ise araştırma, merak etme, hayranlık duyma ve aynı zihinsel aktiviteler, bunlarla ilgili süreçler ve sonuçları karşısında tatmin olma anlamına gelir.” (García-García, E., 1994)
Günümüzde sürekli bir biçimde devam eden bir bilimsel, teknolojik, ekonomik ve politik değişimlerin yaşandığı, sosyo kültürel anlamda yeni değerler ve modellerin ortaya çıktığı bir toplum içinde yaşıyoruz. Bu çerçevede, tekrara dayalı bir eğitimin bu dünyada çocukların kendilerine bir yer edinmeleri için uygun bir yöntem olmadığı açık bir biçimde görülmektedir.
Günümüz toplumu ve bu toplumun parçası olan insanlar öğrenme ve düşünme yeteneklerini geliştiren bir eğitime ihtiyaç duymaktadırlar. İşte bu yüzden öğrenmeyi öğrenmek ve düşünmeyi öğrenmek öncelikli iki hedef olarak ön plana çıkmaktadır.
Bu nedenle her bir insanın öğrenme yeteneğini edinmesi ve kendi kendine düşünme kabiliyetine kavuşması gerekmektedir. Bu sayede kişi entelektüel ve ahlaki açıdan daha otonom bir özelliğe kavuşur ve diğer insanlarda da aynı otonominin bulunmasına saygı duyar. Buna ek olarak, düşünmeyi öğretirken ve öğrenirken insanların zihinsel kapasiteleri ile ilgili “önceden” bazı sınırlar konulmaması önemli bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır.
“Bilgiye herkes sahip olabilir ancak düşünme sanatı doğanın verdiği en nadir hediyelerden biridir.”
– Kral II. Friedrich (Büyük Friedrich) –
Çocuğunuzun Düşünmesini Sağlamak İçin Bir Formül Var Mı?
Anne babalar ve öğretmenler, çocukların daha karmaşık ve esnek bir düşünce yapısına adapte olmaları için uğraşırlar. Böylelikle temel olarak çocukların, farklı ortamlarda doğru kararlar verebilmeleri için gerekli olan bilinci oluşturacak düşünceleri ifade edebilmeleri amaçlanır.
Bunu başarabilmek için çoğu kez anne babalar ve eğitimcilerin davranışlarında bir değişim gerekir. Bu değişim, çocukların kendi kararlarını kendilerinin daha bilinçli bir biçimde vermelerini gerektiren bir özelliğe sahip olmaları anlamına gelmektedir.
Bu aşama boyunca ve daha özelde yaşantılarının ilk yılında çocuklar kendi davranışlarını planlama ve düzenleme konusunda farklı yöntemler benimserler. İşte bu dönemde çocuk, oyun oynama, kendini ifade etme ve yakın çevresine ilişkin bilgiler edinerek bu çevreyle iletişim kurma becerilerini edinir.
Bu aşamanın içeriğini düzenleyen farklı bilgi ya da tecrübe edinim yöntemleri daha kapsayıcı, ilgi çekici ve yeterince karmaşık aktivitelerin yerine getirilmesine katkıda bulunur. Bu sayede çocuklar anne babaları ve öğretmenlerinin de yardımıyla daha düşünceli bir biçimde hareket etme kapasitelerini artırma şansı yakalarlar.
“Düşünmek, var olan en zorlu iştir. Belki de bu yüzden çok az sayıda insan bu eylemi yerine getirmektedir.”
– Henry Ford –
Bir Örnek
Çocuğunuzun fiziksel ve sosyal olarak keşfettiği çevreyi incelerseniz, çocuğa ilginç sorular sorarak bu sorulara cevap vermek için olası yöntemleri araştırmasına olanak sağlayacak aktiviteler oluşturabilirsiniz. Bu tür aktiviteler, çocukların kendi performanslarını planlama ve bunları düzenleme açısından bir temel teşkil edecektir. Elbette bu durum onların bilişüstü yeteneklerinin daha da gelişmesine katkıda bulunacaktır.
İletişim ve sunum alanlarında düşünme yetisini harekete geçiren aktiviteler özellikle örnek olarak alınabilecek niteliğe sahiptirler. Bu sayede ufaklıklarla kısa videolar, resimler ya da hikayeler üzerinden farklı davranış biçimleri ve ruh hallerinin bir analizini yapmak mümkün olacaktır. Daha sonra onlara o anda neler hissettiklerini, neden o şekilde hissettiklerine dair bir düşüncelerinin olup olmadığını ve daha birçok soru sorabilirsiniz.
“Dünya tecrübeleri, gördüğümüz şeylerin sayısı değil, fayda sağladığı düşünülen şeylerin sayısı ile ölçülür.”
– Leibniz –
Çocukların anne babaları ya da öğretmenleri ile farklı iletişim koşullarında düşünerek hareket etmeleri stratejik düşünme ve planlama yeteneklerinin gelişimine katkı sağlar. Ayrıca bu yeti, yukarıda değindiğimiz düzenlemelerin yapılması ve bunun da ötesinde çocuklarda dil gelişimi için faydalıdır.
Çocuğunuzun düşünmesini sağlayacak şekilde onunla konuşmak istiyorsanız, hiç tereddüt etmeyin ve hemen harekete geçin. Yukarıda verilen örnekte olduğu gibi çocuğunuzun kendi kendine düşünmesi konusunda onu teşvik edecek çok sayıda yol bulunmaktadır. O halde siz de bunlardan birini seçin ve çocuğunuzla birlikte uygulamaya koyun!
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- García García, E. (1994). Enseñar y aprender a pensar. El Programa de Filosofía para Niños.
