Yaşıtlarınca Kabul Görmeme: Dışlanan Çocukların Sorunu

Çocukluktaki sosyal ilişkiler bireylerin hayatları boyunca izlerini taşıyacakları sorunlara sebep olabilirler. Yaşıtları tarafından dışlanma da ciddi sorunlara yol açabilecek durumlardan biri.

Sosyal ilişkiler hiçbir zaman kolay şeyler değildirler, özellikle de çocukluk ve ergenlik dönemlerinde. Çoğu çocuk yaşıtlarınca kabul görmeme sorunu yaşar ve bu onların gelecekteki duygusal sağlıklarını ve özgüvenlerini oldukça önemli bir şekilde etkiler.

Çocukların en çok zorlandıkları şeylerden biri yaşıtları ile kişisel ilişkiler kurmalarıdır. Bu sosyalleşme çocuklarda sosyal ve psikolojik gelişmeyi destekler. Onlarda istikrarlı bir hayata sahip olma, yakınlık kurma, korunma ve duygusal destek almayı mümkün kılar.

Fakat bu öğrenme süreci bazen yaşıtlarınca kabul görmeme sebebi ile engellenebilir. Ne yazık ki, bu oldukça sık görülebilen bir sorun.

Yaşıtlarınca Kabul Görmeme Nedir?

Yaşıtlarınca kabul görmeme, temelinde çocuğun akranları tarafından reddedilmesine dayanır. Genel olarak çocuk küçük düşürülür, beğenilmez ve özgüveni düşük olur. Bunların sonucunda çocuğun davranışlarında da belirli değişimler görülür.

Bu durum, bireyin sevildiğini hissettiği, tanındığı ve akranları tarafından ilgi gördüğü sosyal olarak kabul görmenin tam tersidir.

Yaşıtlarınca Kabul Görmeme Durumu Neden Ortaya Çıkar?

Kabul görmeme, temelinde kabullenilmeyi gerektiren oldukça karmaşık bir davranıştır. Aşağıdaki etmenler yaşıtlarınca kabul görmemeye sebep olabilir:

• Reddedilmiş çocuğun davranışları. Çocuklar genellikle fiziksel ya da sözsel dürtülerinin önüne geçemezler. Örneğin bazen çocuklar içlerinde bulundukları gruptaki kişilerin canlarını yakabilirler.
• Çocuğun kendi davranışlarını sürekli olarak meşrulaştırması. Çocuk arada sırada davranışları için başkalarını suçlayabilir. Bu durum yalnızca akranları tarafından dışlanılmasına  sebep olur.
• Reddedildiği için hüsrana uğramak. Bu durum depresyon, düşmanlık, dışlanma ve diğer sonuçları doğurur.
• Farklı sosyal, ırksal ya da etnik gruplara dahil olmaktan dolayı utangaç olmak.

Reddedilme süreci, yalnızca reddedilen çocuğun davranışları ile sınırlı değildir. Bu sürece çocuğun çevresinde olan öğretmenleri, aile üyeleri ve sınıf arkadaşları başta olmak üzere herkes dahildir.

Çocuklar dışlandıkları zaman, olumlu ilişkiler kurma ve sosyal ve psikolojik gelişimlerini destekleyen yetiler geliştirebilmekten mahrum kalırlar.

Bir Çocuğun Yaşıtları Tarafından Dışlandığını Nasıl Anlarsınız?

Yaklaşık olarak çocukların %15’i akranları tarafından dışlanma sorununa maruz kalırlar. Bu bazen zorbalıktan da kaynaklanabilir. Çocukların bu tarz bir duruma maruz kalıp kalmadıklarını tespit etmek ileride doğabilecek sonuçların önüne geçilmesini sağlar.

Dışlanan çocuklarda sıklıkla görülen davranışlar şunlardır:

• Grubun geri kalanı ile iletişim kurmayı zorlaştıracak agresif ya da rahatsız edici davranışlar
• Çocuğun çok hızlı ya da kolaylıkla sinirlenmesine sebep olacak itici ya da kaygılı davranışlar
• Öfke nöbetleri, ilgi eksikliği ve şımarıklık
• Kendini geri çekme ve utangaçlık
• Çok küçük çocuklar genellikle ağlamaya meyilli olurlar. Rahatsızlıkları olduğunu uydurarak okula gitmek istemeyebilirler.

Yaşıtları Tarafından Kabul Görmemenin Yarattığı Sonuçlar

Yaşıtlarınca kabul görmeme zamanla etkisini gösterebilir. Bu olaya örnek verebileceğimiz bazı sonuçlar şunlardır:

Kısa Vadede Görülen Sonuçlar

Yaşıtlarınca kabul görmeme, çocuğun diğer insanlarla sosyal ilişkilerini şekillendiren psikolojik etkiler yaratabilir. Çocuk önceden hoşuna giden aktivitelere karşı ilgisini yitirebilir. Ayrıca çocuk kendini yeterince takdir etmemeye başlayabilir.

Yaşıtları tarafından dışlanma, anksiyete, depresyon, yeme bozukluğu, duygusal bozukluklar ve daha pek çok olumsuz sonucu beraberinde getirebilir.

Orta Vadede Görülen Sonuçlar

Eğer bu durum kısa sürede fark edilmezse durum çok daha kötü bir hal alabilir. Okul aktivitelerine katılmak istememe bir alışkanlığa dönüşür ve bu da düşük akademik performans ve başarısızlıkla sonuçlanabilir.

Dışlanan çocukların kendilerine dair algıları da sorunlu olacağı için bu; depresyona, agresif ve kendine zarar veren davranışlara dönüşebilir.

Sosyal olarak, çocukların geliştirdikleri güvensizlik yakın aile bireyleri dahil olmak üzere çevreleriyle de sosyalleşmelerinin önüne geçer. Bu durumda dışlanan çocuk kurbana döner ve acil olarak yardıma ihtiyaç duyar hale gelir.

Uzun Vadede Görülen Sonuçlar

Reddedilme, zamanla özgüveni yerle bir eder ve agresifliği artırır. Bu durumdan etkilenen bireyler şu davranışları gösterirler:

• İşe ya da okula gitmeme
• Vandallık, hırsızlık, uyuşturucu bağımlılığı ve suça yatkınlık
• İntihara meyilli düşünceler ve sosyal dışlanma
• Gerginlik, anksiyete ve genel bir korku hissi yaşama
• Herhangi bir yaşta da reddedilmeye ve dışlanmaya yatkınlık

Yaşıtlarınca Kabul Görmeme Durumuna Nasıl Yaklaşılmalı?

Ebeveynler, koruyucu aileler ya da eğitimciler olarak, dışlanmanın sebebini belirleyip acilen harekete geçmeniz oldukça önemlidir. Ayrıca, kişiyi topluma katma ve birlikte öğrenmeyi destekleme adına, bu durumu yaşayan ve yaşatan kişiler çözüm için birlikte hareket etmelidirler.

Aynı şekilde, yetişkinler çocukların dışlanmadan arkadaş gruplarında bulunabilmeleri için yardımcı olmalıdırlar.

Sonuç olarak, dışlanma uzun vadede anksiyete ve depresyon gibi sorunlara sebep olabilir. Hızlı davranarak bu sorunların önüne geçebilirsiniz. Ebeveynlerin çocuklarının sosyal ve psikolojik gelişiminde etkin bir rol oynaması bu noktada oldukça önemli bir hal alır.