“Hayır” Demeden Çocuğunuzu Eğitmenin Yolları

Hayal kırıklığı ile başa çıkmayı öğrenmek için çocukların limitlere ihtiyacı vardır. Ancak, sürekli “hayır” demeden de limit koymak mümkündür.

“Hayır” demeden çocuğunuzu eğitmenin imkansız olduğunu düşünebilirsiniz. Çocukların disipline ihtiyacı vardır ve eğer onlara sıkı davranmazsanız zorba bireyler olabilirler.

Bununla birlikte, “hayır” kelimesini lügatınızdan çıkarmak, sınırları kaldıracağınız veya her şeyi serbest bırakacağınız anlamına gelmez. Aksine, ebeveynliğe farklı bir yaklaşım gösterdiğinizi ifade eder.

Çocuklarımızın uygunsuz dürtülerine bir son vermek ve yersiz isteklerini reddetmek, çoğunlukla üşendiğimiz için yaptığımız bir şeydir. Bazen “hayır” kelimesi gerekli gibi görünebilir ancak aslında pek çok durumda bu kelimeyi kullanmadan da çocuğun davranışlarını değiştirebilmek mümkündür.

Çocukları “hayır” demeden eğitmek neden önemlidir?

Kelime anlam kaybeder

Günlük hayatta pek çok durumda küçük çocuklara “hayır” demek artık neredeyse bir alışkanlık haline geldi. Bu kelimeyi kullandığımızda, direkt bir mesaj iletmeye ve anında bir tepki almaya çalışıyoruz.

Bununla birlikte, bu kelimeyi çok fazla kullandığımızda anlamsız hale geliyor. Çocuklar bunu duymaya alışıyor ve cevap vermeyi bırakıyor. Bu kelime artık bir uyarıcı olmaktan çıkar. Gün içerisinde bunu birçok kez duyan çocuk, ciddiye almamaya başlar.

Hayır kelimesinin kullanımını hızlı bir davranış değişikliğine ihtiyaç duyduğumuz özel ve acil durumlara saklamak en iyisidir. Eğer çocuğumuz tehlikeli veya zararlı bir şekilde davranırsa, çok geç olmadan davranışına son vermesi için net ve ciddi bir şekilde ona “hayır” demeliyiz.

Öte yandan, aciliyeti olmayan ve başka teknikler kullanarak çocuğun davranışını değiştirebileceğimiz durumlarda hayır kelimesini kullanmaktan kaçınmalıyız.

Baskı uygulamadan önce öğretin

Akılda tutulması gereken bir diğer önemli konu ise, çocuklara özerkliği öğretmektir. Onlara bazı değerleri, bilgileri ve kendi gelişimleri için önemli olan araçları öğretmelisiniz. Bu nedenle, eğitimin en temel parçası dünyanın işleyişini onlara açıklamaktır.

Basit bir “hayır” kelimesi çocuklara ne olup bittiği hakkında çok fazla bilgi vermez. Çocuğa davranışının neden yanlış olduğunu, ne gibi sonuçlara yol açabileceğini veya kendisinden ne beklendiğini açıklamalısınız.

Eğer başka eğitici stratejiler uygularsanız, çocuklarla daha faydalı bilgiler paylaşabilirsiniz. Çocuğunuzun bu şekilde davranmasını neden istemiyorsunuz? Bu davranışın olumsuz sonuçları neler? Benzer bir durumda çocuk nasıl davranmalı?

Bu şekilde, çocuk ve yetişkin arasında sağlıklı ve güçlü bir bağ kurulabilir. Sadece isteklerini baskılayarak değil, aksine çocuğun yanında olduğunuzu hissettirerek güven bağı oluşturabilirsiniz.

Çocuklar ebeveyne güvenebileceğini hissettiği zaman, işbirliği yapmak daha kolaylaşır, daha az direnç gösterir ve rahatsız edici davranışları azaltır.

“Hayır” demeden çocuğunuzu eğitmenin yolları

• Hangi davranışın kesin bir dille “hayır” kelimesi söylemeyi gerektirdiğini, hangi davranışların farklı stratejiler gerektirdiğini belirlemek.
• Uygulayacağınız kuralları önceden çocuğunuzla paylaşın. Örneğin, kurallarınızdan biri bilgisayar oynayamaya sadece bir saatliğine izin vermekse, oyuna başlamadan önce bunu belirtin.

• Her davranışlarının doğal sonuçları hakkında çocukları bilgilendirin. Eğer çocuğunuz kardeşine vuruyorsa veya zarar veriyorsa, bu davranış ile kardeşinin canını yaktığını ve onu üzdüğünü açıklamalısınız. Ayrıca, kardeşine vurduğu sürece, bir daha kardeşinin onunla oynamayacağını da belirtebilirsiniz.
• Çocuğunuzun istediklerini erteleyin. Bazen çocuk uygun isteklerde bulunabilir ancak bu isteklerin zamanı yanlıştır. Bu durumda hayır demek yerine, bunu daha sonra yapacağınızı çocuğa açıklayabilirsiniz. Örneğin çocuğunuz bir film izlemek istiyorsa ama uyku saati yaklaşmışsa, o filmi yarın okuldan geldiğinde izleyebileceğini söyleyebilirsiniz.
• Davranışlarını yeniden yönlendirin. Çocuğu sürekli reddetmek yerine ona alternatif davranışlar önerebilirsiniz. Eğer çocuğun televizyon izlemesini istemiyorsanız, birlikte kutu oyunu oynamayı teklif edebilirsiniz.

Hayır kelimesini kullanmayı kısıtlamanın, hoşgörülü olmak veya her şeye izin vermek anlamına gelmediğini unutmayın. Çocuğa başka alternatifler sunmak ve isteğini reddetme sebeplerinizi anlatmak, çocuğunuzu eğitmenin daha etkili ve bilinçli bir yoldur.

Son olarak, “hayır” demeyi gerektiren belirli durumlar olduğunu bilmenin ve bu durumları ayırt edebilmenin de ebeveynlikte oldukça önemli olduğunu unutmayın.