Olumlu ve Olumsuz Ceza Arasındaki Farklar

Ceza, genellikle çocuğun davranışlarını değiştirmek amacıyla uygulanan bir yöntemdir. Bununla birlikte, cezanın olumlu ve olumsuz olmak üzere iki türü vardır. Bu yazımızda aradaki farkı öğrenin.

Ebeveynler, çocukların kötü davranışlarını düzeltmeye çalışmak için onlara ceza verir. Bununla birlikte, pek çok anne baba olumlu ve olumsuz ceza arasındaki farkları bilmeden bu yöntemi kullanıyor.

Ceza verme, davranış düzeltmek için kullanılması gereken en son yöntemlerden bir tanesidir ve sadece uç durumlarda uygulanmalıdır. Bunun sebebi, ceza verdiğinizde çocuk ne hata yaptığını anlamayabilir veya davranışını düzeltmeyebilir.

Olumlu ve olumsuz ceza arasındaki farklar

İstenmeyen davranışların yeniden ortaya çıkmasını önlemek veya en azından sıklığını azaltmak için ceza verme yöntemini kullanırız. Bu yöntemi olumlu veya olumsuz ceza aracılığıyla uygulayabilirsiniz. Bu yazımızda, iki farklı ceza türü arasındaki farkları açıklayacağız.

Olumlu ceza

Başlamadan önce, buradaki “olumlu” kelimesinin “faydalı” anlamına geldiğini belirtmekte fayda vardır. Olumlu bir ceza uygulandığında, ebeveyn uygunsuz davranışı cezalandırmak için çocuğun hoşuna gitmeyecek bir ceza verir.

Kötü davranışı cezalandırmak için ortaya koyulan bu uyarıcı, bir eylem, bir nesne veya bir duygu iletimi olabilir. Olumlu cezalandırmanın örnekleri aşağıdaki gibidir:

• Bağırmak
• Vurmak
• Tek ayak cezası
• Öfkeli bir şekilde tepki vermek
• Rencide etmek
• Tehdit etmek

Bununla birlikte, uzmanlar bu tür eğitimi hiçbir zaman tavsiye etmez çünkü şiddet, intikam ve agresiflik içerir. Bu nedenle bu yöntemleri kullanmaktan kaçınmalıyız.

Olumsuz ceza

Buradaki “olumsuz” kelimesi ise, faydalı olup olmamaktan ziyade bir şeyi uzaklaştırdığınız anlamına gelir. Çocuk kötü davrandığında onun oynamaktan zevk aldığı bir oyuncağı bir süreliğine ondan almak olumsuz cezaya örnek gösterilebilir. Çocuklara sıklıkla verilen olumsuz cezalardan bazıları şu şekildedir:

• Televizyon izlemelerine izin vermemek
• Evden çıkmalarına izin vermemek
• Oyun oynamalarına izin vermemek
• Favori oyuncağını veya oyununu bir süreliğine almak
• En sevdiği tatlıyı yemesine izin vermemek
• Odada kalma cezası vermek

Bu tür cezanın sonuçları

Bu davranış düzeltme tekniğini sadece diğer yöntemlerden hiçbirinin işe yaramadığı durumlarda kullanmanız gerektiğini unutmayın. Kullanabileceğiniz diğer yöntemler şu şekildedir:

• Diyalog kurmayı deneyin
• Olumlu pekiştirme sağlamak
• Durumu değiştirmek
• İstenmeyen davranışı görmezden gelmek
• Zaman tanımak ve mesafe koymak
• Sorunu çözmek için farklı seçenekler sunmak

Buna ek olarak, ceza vermeye karar verdiğinizde bunu sorunlu davranışın hemen akabininde yapmalısınız. Aynı zamanda, neden ceza verdiğinizi de açıklamalı ve sürekli sakin kalmaya çalışmalısınız.

Ayrıca, daha önceden kötü davranan çocuk davranışını düzelttiğinde, ödül veya bir iltifat ya da beden dili aracılığıyla olumlu pekiştirme yapmak da oldukça önemlidir. Örneğin,  oyuncaklarını toplamadığı için çocuğunuzu cezalandırdıysanız, oyuncaklarını topladığında doğru olanı yaptığı için onu takdir edebilirsiniz.

İstenmeyen sonuçlar

Özetlemek gerekirse, çocuğunuzu iyi bir şekilde eğitmek için onu sık sık cezalandırmaktan kaçınmalısınız. Çünkü bu cezaların çocuklar üzerinde ve onların çevreyle ilişkilerinde olumsuz etkileri olabilir. Bu olumsuz etkilerden bazıları şu şekildedir:

• Korku
• Güvensizlik
• Stres
• Sosyal ve bir arada yaşama ile ilgili sorunlar
• Anksiyete
• Boyun eğme
• Öz saygı düşüklüğü
• Agresiflik

Bu nedenle, eğer geleneksel cezalandırma yöntemini çocuğunuzun davranışını düzeltmede ana yöntem olarak kullanan bir ebeveynseniz, bunu değiştirme zamanı geldi! Ceza vermeye alternatif olan daha olumlu yöntemler öğrenmeye ve uygulamaya çalışın!