İleri Seviye Düşünme Becerileri Neden Önemlidir?

İleri seviye düşünme becerileri nedir? Neden çok önemlidir ve bunları nasıl geliştirebiliriz?

Öğrenmek sadece bilgiyi ezberlemek veya tanımlamaktan ibaret olan bir süreç değildir. Bu süreç ayrıca öğrendiklerimizi önemli ölçüde anlayabilmeyi, uygulamayı ve yansıtabilmeyi de içermektedir. Bu yazımızda ileri seviye düşünme becerileri denen kavramı inceleyeceğiz. Bu becerileri tecrübe ettiğimiz tüm öğrenme süreci boyunca edinmekteyiz.

İnsanlar doğuştan itibaren dil ile birlikte hem çevreleriyle hem diğer insanlarla kurdukları iletişim sayesinde sürekli olarak bir öğrenme süreci içine girerler.

Öğrenme süreci sosyal ve kültürel bağlamda gerçekleşmektedir. Her birey çalışarak, pratik yaparak veya kişisel tecrübeye dayalı olarak bilgi edinebilir.

Öğrenmek ne demektir?

Yukarıda da belirttiğimiz üzere, öğrenmek bilgiyi elde etme sürecine denmektedir. Bu süreç sadece ezber yapmaktan ibaret olmamakla birlikte, ek olarak anlamayı ve öğrendiğimiz bilgilere değer vermemizi de gerektirmektedir. Bunu başarabilmemiz için de bazı bilişsel işlemler önem arz etmektedir. Bu işlemlere bilgiyi analiz etme ve sentezleme dahildir.

Bu bilişsel işlevler insanların kavramlar, prosedürler ve değerler hakkındaki bilgiyi hazmetmesini sağlamaktadır. İnsanlar bu bilgilerle farklı bağlamlarda ve koşullarda kullanabilmek için yeni işlevsel zihinsel betimlemeler ortaya çıkarmaktadır.

Yani öğrenmek insanların farklı beceriler geliştirmesini, öğrenmesini ve alışkanlıklar kazanması sağlamaktadır. Ayrıca tavırları ve davranışları hem oluşturabilir hem değiştirebilirler. Kısacası, öğrenme kabiliyeti insanların motor becerilerine ayak uydurmasına ve etrafta olup bitene tepki vermesine yol açar.

İleri seviye düşünme becerileri

İnsanların öğrenme süreci sayesinde kazandığı kabiliyetler ve becerilerin arasında ileri seviye düşünme becerileri denilen daha karmaşık olanları da mevcuttur.

Matthew Lipman, Complex Thought and Education (Karmaşık Düşünce ve Eğitim) adlı kitabında daha iyi psikolojik işlevler ortaya çıkaran daha iyi düşüncelere sahip olunması gerektiğini belirtmiştir. Yazar, genellikle cezai soruşturmalarla oldukça benzerlik gösteren muhakeme yöntemine vurgu yapmaktadır. Bu muhakeme yöntemi sürekli kendi kendine sorular sorar.

Lipman, bu nedenle ileri seviye düşünme becerileri geliştirmemizi tavsiye etmektedir ve bunları da aşağıdaki gibi tanımlamıştır:

İleri seviye düşünme becerileri aşağıdaki gibidir:

• Analiz. Prensiplerini ve unsurlarını öğrenene kadar bir bütünün farklı parçalarını fark etme ve ayırma yeteneğidir..
• Birleşim: Bir bütünün kompozisyonuna beraberinde gelen parçalarıyla birlikte bilgi aracılığı ile ulaşabilme yeteneğidir.
• Kavramlaştırma. Bir durumu, olguyu veya sorunu açıklayabilmek için gerekli özellikleri çıkarabilme yeteneğidir.
• Bilgi yönetimi. Bir durumun kurucu unsurlarını bir bütün olarak görselleştirme yeteneğidir. Bunlar akabinde birbiriyle bağlantılı olan birkaç kurala, prensibe veya ölçüye ayrılır.
• Eleştirel düşünce: Bir insanın kendi başına düşünme yeteneğidir. Böylece okudukları, duydukları ve gözlemledikleri farklı bilgilerin tutarlılığını analiz etme ve değerlendirmeleri mümkün olmaktadır.

• Soruşturma. Bir insanın çalıştığı konu hakkında kesin hipotezler önerebilme yeteneğidir. Ek olarak, hipotezleri doğrulamak için veri ve bilgi toplamayı da kapsayan bu yetenek, sonuçta ortaya usuller ve teoriler çıkarmaktadır.
• Üstbiliş. Bir insanın kendi düşüncelerini yansıtabilme yeteneğidir.

İleri seviye düşünebilmek için ileri seviye becerilerin önemi

İleri seviye düşünmenin arkasında yukarıda sıraladığımız ileri seviye zihinsel becerilerin gelişimi ve yönetimi yatmaktadır.

İleri seviye düşünme sadece yetişkinliğe eriştiğimizde mümkün olmaktadır. Bununla birlikte, erken yaşlarda alınacak uygun eğitimle birlikte bunun temelini sağlam bir şekilde oluşturmak da oldukça önemlidir. Bu aile tarafından ve eğitimsel bağlamda sağlanabileceği gibi resmi ve gayrıresmi eğitim alanlarından da edilinebilir.

Kısacası, ileri seviye düşünme becerileri karmaşık düşünce sürecini yapılandırarak, onların içeriğe ve prosedürlere aktarılabilmesi sağlamaktadır. Bunlar da oldukça önemlidir çünkü mantıklı ve fikirleri yansıtıcı düşünmeyi; yani aynı zamanda eleştirel, yenilikçi ve yaratıcı olabilmeyi mümkün kılmaktadır.