Çocuklara Kök Hücreler Nasıl Açıklanır?

Kök hücreleri gibi bazı kavramların çocuklara açıklanması zor olabilir. Bugünkü yazımızda, çocuklara kök hücrelerini açıklamada size yardımcı olacak birkaç tavsiye vereceğiz.

Bugünlerde, kök hücreler ve bunların gen terapisine uygulanma olasılığı çok önemli bir konudur. Fakat aslında hala bu hücrelerin olgunlaşma sürecinin nasıl kontrol edileceği tam olarak bilinmemektedir.

Buna rağmen, kök hücreler hakkında evin en küçüğüyle bile konuşmak gerekebilir. Çocuklar size, bu konuda yanıt vermesi zor olan sorular sorabilir. Bu yüzden, bugünkü yazımızda çocuklara kök hücreleri açıklama konusunda size yardımcı olacak birkaç bilgi vereceğiz.

Çocuklara kök hücreler nasıl açıklanır?

Döllenme mucizesinin arkasında, insan vücudunu oluşturan hücrelerin oluşmasını sağlayan tek bir hücre yer alır. Bu ilk embriyonik hücre, önce ikiye sonra dörde ve daha sonra 7.5’e bölünmeye devam eder ve sonuç olarak embriyoyu meydana getirir.

Tüm hücrelerin oluşmasını sağlayan ilk zigot hücreleri ayrıca kök hücre olarak da bilinir. Bunların oluşturduğu hücrelere de “yavru hücre” denir. Peki bu hücrelerin özellikleri nelerdir?

Bir hücrenin kök hücre olması için hangi özelliklere sahip olması gerekir?

Kök hücre ya da tıptaki adıyla progenitör hücre olmak çok özel bir durumdur. Bunun için, hücrelerin pek çok gerekliliği yerine getirmesi gerekir. Ayrıca, bu hücrelerin işi, bir insanın embriyo gelişimi açısından kritik olduğundan dolayı bu gereklilikler çok katıdır.

Bir hücrenin kök hücre olması için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir:

• Orijinallik: Doğası gereği kök hücrelerin her biri bir yumurta ve spermden geldiği için hiçbiri diğerine benzemez. Bu da onların, tek yumurta ikizi olma durumu dışında tamamen benzersiz olduğu anlamına gelir.
• Saflık: Bu hücrelerin germinal dokusunun tamamen saf kalması gerekir, yani bunların DNA’sı herhangi bir değişimden geçemez. Bu sayede, tam bir embriyo ya da başka türde bir hücre üretebilirler.
• Ölümsüzlük: Başta, kök hücreleri çok kez yavru hücrelere bölünür. Bu sayede, yetişkin organizmalarda bile farklılaşmamış olarak yaşamaya devam ederler.

Tabii ki, sıkı üyelik şartları olan her kulüp gibi kök hücre kulübünün de daha fazla üye kazanmak için biraz esnek olması gerekir. Çocuklarınıza kök hücreler hakkında açıklama yapmak için bu üyeleri nasıl sınıflandıracağınızı da öğrenmeniz gerekir.

Ne tür kök hücreler vardır?

Progenitör hücrelerin olgunluk aşamasına ulaştıktan sonra sadece iki seçeneği vardır. İlk seçenek olarak, kendini yenileme ve mitoz aracılığıyla yeni hücreler oluşturmayı seçebilirler.

Ya da ikinci seçenekte, farklılaşır ve kan hücresi, beyin hücresi kas hücresi gibi hücreleri meydana getirebilirler. Bu durumda, kök hücre olma hallerini kaybederler.

Bununla beraber, farklılaşmaya doğru kulübümüzdeki hücreleri sınıflandırmamızı sağlayan uzun bir yol vardır. Bu kategoriler şunlardır:

• Totipotansiyel hücreler: Bu hücreler kulübün bir nevi “jet set” üyeleridir. Embriyodan çeşitli türdeki hücrelere kadar istedikleri her hücreyi oluşturabilirler.
• Pluripotansiyel hücreler: Pluripotansiyel hücreler, bir miktar olgunlaşmıştır ve artık embriyo oluşturamazlar. Bu yüzden, sadece özel hücreler meydana getirebilirler.
• Multipotansiyel hücreler: Bu gruptaki hücreler, kulübün en eski üyeleridir. Yaşlarından dolayı, sadece kendileriyle aynı soydan hücreler üretebilirler.

Tıpkı zengin ve ünlü insanlar gibi bu hücreler de istisnai şartlarda barınabilirler. Bu da bizi yazımızın diğer başlığına götürüyor.

Kök hücreleri nerede bulunur?

Yukarıdaki bilgilere dayanarak, kök hücrelerin en kolay tespit edilebilecek türü embriyonik kök hücrelerdir. Bunu yapabilmek için embriyonun 4 ila 7 günlük olması gerekir. Bunlar, totipotansiyel olduğu için araştırma yapmak için en iyi türdeki hücrelerdir.

Öte yandan, yetişkin vücudundaki neredeyse tüm dokularda bir miktar yetişkin kök hücre deposu bulmak mümkündür. Uzmanlar, bu hücrelerin pluripotansiyel oldukları için daha az faydalı olduğunu belirtmektedir.

Öte yandan Dr. Catherine Verfaillie tarafından yapılan çalışmalar, bu hücrelerin esnekliğinin ve tedavi edici potansiyelinin olduğunu göstermiştir. Son olarak da kök hücreleri göbek bağındaki kan ve amniyotik sıvıdan da elde edebiliriz. 

Bu keşif, tıp tarihinde çok önemli bir dönüm noktası olmuştur. Totipotansiyelliği sayesinde bu kaynaklar, gen tedavisinde bir umut yaratmıştır.

Çocuklar için ilginç bir gerçek…

“Kök hücre kulübü” yirmi yıl önce hayatımıza girmiş bir kavram. Bununla beraber İtalyan bilim insanı ve embriyoloji uzmanı Paolo de Coppi 2007’de önemli bir keşif yapmıştır.

De Coppi, amniyotik sıvının kök hücre içerdiğini keşfetmiş ve bu da kök hücre araştırmalarında çok önemli bir adım olmuştur. Bu aşamada, hala kök hücrelerin potansiyeli hakkında bilinmeyen çok nokta olsa da onarıcı tıp alanında yepyeni bir kapı açılmıştır.

Aynı zamanda, bu keşif, embriyonik kök hücrelerin kullanılması hakkında etik tartışmalara sebep olmuştur. Şu anda bu konuda dünyada 350’den fazla klinik dava görülmektedir.