Okuma Yazma Öğretmek İçin Yöntemler

Okuma yazma öğrenme sürecinde çocukları desteklemek ve onlara eşlik etmek ailelerin ve okulların sorumluluğudur. Bunu da akılda tutarak, çocuklara okuma yazma öğretmek için farklı yöntemlere bir göz atmak istiyoruz.

Dilimizde, okuma yazma öğretmek için iki ana yöntem vardır: sentetik ve analitik yöntemler. Bununla birlikte, bu ikisini karıştıran üçüncü bir yöntem de vardır, aşağıda bunun hakkında daha fazla konuşacağız.

İlköğretimde, öğretmenlerin okuma yazma öğretmek için uygulamaya koyabilecekleri yöntemlerin her birini bilmeleri çok önemlidir. Böylelikle öğrencilerinin özelliklerine göre hangi yöntemin en uygunu olduğunu bileceklerdir. Aşağıda bu öğretim yöntemlerinin temel özelliklerine bakacağız.

Okuma Yazma Öğretmek İçin Yöntemler

Sentetik Yöntemler

Bu yöntemler, en karmaşık olana ulaşmak için en küçük birim ile başlar. Yani çocuklar alfabedeki harfleri öğrenerek başlarlar ve sonra hecelere geçerler. Daha sonra, hecelerin birleşimi çocukları kelime ve kelime öbekleri oluşturmaya yönlendirecektir. Dolayısıyla bu yöntem somut olana ulaşmak için soyut olan ile başlar.

Bu yaklaşımlarla çocuklar okumayı ve yazmayı aynı anda öğrenirler. Bu, en eski ve en geleneksel öğretim yöntemidir. Bununla birlikte, okuma yazma öğretmek için bu yöntemlere yönelik eleştirilerden biri, anlamaktan çok ezberlemeyi teşvik etmeleridir.

Sentetik yöntemlerin içinde de üç başka yöntem vardır.

Alfabetik ya da Yazım Yöntemi

Bu yöntemde çocuklar alfabedeki harfleri ezbere ve sırayla öğrenirler. Harflerin isimlerini ezberledikten sonra heceleri öğrenerek devam ederler. Ve nihayetinde, kelime ve kelime öbekleri oluşturmayı öğrenirler.

Bu yöntemin dezavantajı, küçüklerin harflerin sesini değil, sadece isimlerini öğrenmesidir. Yani okuduklarını iyi bir şekilde anlamazlar.

Fonetik Yöntem

Bu, çocukların harfleri isimleriyle öğrenmemeleri açısından önceki yöntemden farklıdır. Aksine, harfleri seslerinden öğrenirler. Başka bir deyişle, çocuklar yazıbirim–sesbirim bağlantılarını öğrenirler. Normalde, önce ünlüleri sonra ünsüzleri öğrenirler. Daha sonra, sesleri öğrendikten sonra, bunları heceler halinde birleştirirler ve bu heceleri birkaç kez tekrarlayarak çağrışımı kurarlar.

Eğitimciler, bu öğrenmeyi desteklemek için resimler ve kartlar kullanır, çünkü resimler çocukların daha kolay hatırlamasına yardımcı olur. Bu yöntemde çocuklar okuma ve yazmayı aynı anda öğrenirler.

Heceleme Yöntemi

Heceleme yöntemi kelimelere ulaşmak için heceler ile başlar. Çocuklar her bir ünsüzü beş ünlü ile birlikte öğrenirler. Önce doğrudan heceler (ma, me, mi, mo, mu), sonra ters heceler (am, em, im…) kullanılır. Ve son olarak, karışık heceler (pan, pen, pin…) ve bileşik heceler (pra, pre, pri…) gelir.

Bu heceleri öğrendikten sonra, çocuklar bunları resimlerin eşlik edeceği kelimeler ve ifadeler oluşturmak için birleştirmeyi öğrenirler.

Analitik ya da Global Yöntemler

Analitik ya da global yöntemlerde, sentetik yöntemlerin aksine, daha büyük birimlerden başlayıp daha küçük ve daha soyut olanlara ulaşılır. Başka bir deyişle, heceleri ve harfleri öğrenmek için kelime öbekleri ya da anlamı olan kelimelerden başlanır.

Bu nedenle, global yöntemin temeli, küçük çocukların önce nesnelerin genel doğasını ve ardından ayrıntıları algılamasıdır. Bu yüzden üç yaşında olan pek çok çocuk bazı markaları, bu markaların isimlerini ve hayvanlarını vb. tanıyabilir. Düzenli olarak karşılaştıkları kelimeler oldukları için bunların ne olduklarını ve ne anlama geldiklerini bilirler.

Bu okuma yazma öğrenme yöntemi, analitik yöntemlerden daha dinamik ve motive edicidir. Ancak, önceki yöntemlerde olduğu gibi, çocuğun yine de ezberlemesi gerekir. Buradaki nüans, sözcükler ve tümcecikler çocuk için anlamlı olduğundan, metinlerin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olmalarıdır. Ve tabii ki bu çok daha motive edicidir.

Ancak, bu yöntem birkaç aşamayı içeren bir süreci takip etmelidir.

Anlama

Süreç kelimeler ve bunlara karşılık gelen resimler ile başlar. Çocuklar her gün yazılı kelime ve resminin olduğu bir kağıt alırlar. Bu şekilde, kelimeyi oluşturan harflerin adını ya da sesini bilmeseler bile, kelimeyi anlamı ile ilişkilendirirler.

Okuma yazma öğretmenin başka bir yolu da sınıftaki nesnelere adlarını içeren (masa, sandalye, yazı tahtası, pencere…) etiketler yapıştırmak; ya da haftanın günleri, mevsimler, hava durumu vb. gibi şeyleri içeren afişler asmaktır. Çocuklar alıştıkları bu kelimeleri her gün görerek okumayı öğrenecektir.

Taklit

Çocuklar birkaç kelime öğrendikten sonra, grafomotor becerileri, kopyalama ve zaten tanıdıkları kelimelerin dikte edilmesi üzerinde çalışırlar.

Detaylandırma

Sürecin bu bölümü, çocukların önceki aşamalarda öğrendiklerini pekiştirmeyi içerir. Aynı zamanda zaten bildikleri kelimelerin hece sesleri ve harfleri ile çalışmaya başlarlar. Bu şekilde çocuklar, bildikleri kelimeleri ayırdıkları hecelerin birleşiminden yeni kelimeler oluşturabilecekler.

Üretim

Çocuklar öğrendikleri her şeyi tekrarlar. Ayrıca, cümleler ve kısa denemeler oluşturarak öğrendiklerini uygulamaya koymaya başlarlar. Bu aşamada, yeni kelime dağarcığı ve okuduğunu anlama üzerine çalışmaya başlarlar.

Okuma Yazma Öğretmek İçin Diğer Yöntemler: Eklektik ya da Karma Yöntemler

Karma yöntemler, sentetik ve analitik yöntemlerin en iyi kısımlarını entegre etmeyi amaçlar. Eğitimciler en çok ilgilendikleri şeyi seçerler ve kendi yöntemlerini oluştururlar.

Bu, çocuğun metni genel olarak anlamasının önemine dayanmaktadır. Her şeyden önce çocuklar küçük metinleri ve tanıdık kelimeleri öğrenirler, bu da okumayı baştan motive edici hale getirir. Aynı zamanda, yazım ve sesler ile ünlüler ve ünsüzleri de öğrenirler. Bu nedenle, karma yöntem kelime tanıma, anlama ve grafem-fonem bağlantılarına odaklanır.

Okuma Yazma Öğretme Yöntemleri Söz Konusu Olduğunda…

Gördüğümüz gibi, çocuklara okuma yazma öğretmenin birkaç yöntemi vardır. Bu, öğretmenlerin öğrencilerinin ihtiyaçlarına ve potansiyeline göre çeşitli eğitimsel yanıtlar verebilmesiyle sonuçlanır.

Bu anlamda öğretmenler, farklı yöntemlere hakim olmalarına ve öğrencilerini tanımalarına ihtiyaç olduğunun farkındadır. Bu şekilde, çocuklara öğrenme sürecinde yardımcı olmak için en iyi stratejileri seçebilirler.

Aynı zamanda, okuma yazmayı öğrenme sürecinde ailenin katılımı da esastır. Çocukları gerçek ve anlamlı okuma ve yazma faaliyetlerine dahil etmeliyiz. Çocuklarımızı okuryazar bir dünyayla buluşturmak, onlara okumayı ve yazmayı öğretmenin etkili bir yoludur.