Antisosyal Davranış Bozukluğu: Belirti, Neden ve Tedavisi

Antisosyal davranış bozukluğu çocuklarda duygusal ve davranışsal kontrol eksikliğinden kaynaklanır. Bu bozukluğa sahip olan çocuklar diğerlerine saygı duymaz ya da sosyal normlara uymazlar.

Antisosyal davranış bozukluğu genellikle beş altı yaş civarında kendini gösteren bir bozukluktur. Bu rahatsızlık genellikle duygusal ya da davranışsal kontrolün sağlanamadığı, diğer insanların haklarına saygı duyulmadığı ya da sosyal normlara uyulmadığı durumlarla ilişkilendirilir. Mümkün olan en kısa zamanda bir çözüm bulunması adına antisosyal davranış bozukluğunun erken yaşlarda teşhis edilmesi gerekir.

Her birimiz toplumun bir parçasıyız ve bundan ötürü belirli kurallar çerçevesinde diğerlerinin haklarına saygı duymalıyız. Genel olarak bunu içselleştirdiğimiz için hali hazırdaki kurallara uyarız. Fakat antisosyal davranış bozukluğu olan kişiler kurallara uymakta zorlanır.

Antisosyal Davranışsal Bozukluğu Nedir?

Bu rahatsızlık çocukluk döneminde gelişim gösterebilse de genel olarak gençlerde yaygın bir biçimde görülür. Bu rahatsızlığa sahip kişiler diğerlerinin haklarına ve sosyal normlara saygı duymaz ve bundan ötürü de otorite figürleriyle sorun yaşarlar.

Bir çocuğa antisosyal davranış bozukluğu teşhisi konulması için bu bahsettiğimiz davranışların ısrarcı ve tekrar eden bir biçimde en azından on iki ay boyunca görülmesi gerekir. Bu bozukluğa sahip kişiler insanlara ya da hayvanlara karşı agresif davranışlarda bulunabilir ve hatta bazen küçük hayvanlara işkencede bulunabilirler. Bunun yanı sıra çalma, yalan söyleme gibi davranışlar da sergileyebilirler.

Okul ve sosyal yaşamlarında ciddi zorluklar yaşarlar. Empati kuramaz, diğerlerinin hislerini hiçe sayarlar. Sonuçlarını düşünmeden dürtüsel hareket ederler.

Antisosyal Davranış Bozukluğu Belirtileri

Teşhis konulması için bu rahatsızlığa dair on beş belirtinin son bir yılda görülmesi ve son altı ayda da en az birinin görülmüş olması gerekmektedir. Bu belirtileri aşağıdaki şekilde kategorize edebiliriz:

• Malların yok edilmesi: Bir şeyleri yakma ya da parçalama eğilimindedirler.
• Sahtekarlık ya da hırsızlık: Küçük çapta hırsızlık, yalan söyleme, aldatma, diğer insanların evlerine ya da arabalarına saldırma.
• Hayvanlara ya da insanlara saldırma: Tehditte bulunur, göz korkutur, fiziksel kavga başlatır, hayvanlara ya da insanlara karşı acımasız davranışlarda bulunur ve bunlardan gurur duyarlar.
• Kuralları çiğneme: Evden kaçmak, okulu asmak, geceleri eve gelmemek gibi davranışlarda bulunurlar.

Belirtilerin görülmeye başlandığı yaşa göre antisosyal davranış bozukluğu üç gruba ayrılmaktadır:

• Çocukluk. Belirtiler on yaşından önce görülmeye başlar, yetişkinlikte devam ederek antisosyal kişilik bozukluğuna neden olabilir. Diğer türlere kıyasla daha ciddi sonuçlar doğurur.
• Ergenlik. On yaş sonrasında başlar, çocuklukta başlayan rahatsızlığa kıyasla yoğunluğu daha azdır ve görece daha az kötüleşir. Bu tip rahatsızlıklarda bireyler daha asi davranışlar sergiler ve sosyal normları reddederler.
• Sınıflandırılamayan antisosyal davranış bozukluğu. Belirtilerin yaşa göre takip edilmesinin zor olduğu durumlardır.

Antisosyal Davranış Bozukluğunun Nedenleri

Antisosyal davranış bozukluğunun ortaya çıkmasına neden olan çeşitli nedenler bulunmaktadır. Bazen bu nedenler birbiriyle etkileşim halinde olabilir.

• Bilişsel.
• Genetik: Aile geçmişinde bu hastalığın olması nedenlerden biridir.
• Kişisel: Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ya da zıtlaşma bozukluğu geçmişi olması.
• Sosyoekonomik: Marjinal ve düşük sosyoekonomik çevrede yaşamak.
• Aile: Kötü aile düzeni, madde kullanımı, suistimal, çocuk ihmali ve uygunsuz eğitim tarzı.
• Psikofizyolojik: Otonom sinir sisteminde zayıf bağlatıların kurulması.
• Yaradılış: Zor bir kişiliğin olması, duygusal açıdan hassasiyet eksikliği, zarardan kaçınmama.
• Nörotransmiterlerle ilişki: Noradrenalin ve serotoninin düzgün çalışmaması.
• Akranlarla ilişkiler: Bu tarz ilişkilerde davranışsal sorunların görülmesi.

Antisosyal Davranış Bozukluğunun Tedavisi

Bu davranış bozukluğuna karşı hala tam bir tedavi bulunmuş değil. Genellikle farklı disiplinlerden uzmanlar aile ve çocuklarla iş birliği halinde bir tedavi programı uygularlar.

Psikoterapi

• Sosyal ve iletişimsel becerilerle ilgili eğitim programları ile problem çözmeye odaklanılır.
• Toplum yanlısı davranışlar, bu yönde örnek olma, davranışsal yönlendirmeler ve duygusal ifade araçları üzerine çalışılır.
• Bilişsel-davranışsal programlardan yararlanma: İlişki kurmak adına olumlu yönlendirmelerde bulunulur ve rahatsızlıktan kaynaklı davranışlara alternatifler sunulur.
• Ebeveynlerin psikolojik açıdan eğitilmesi: Ebeveynlere antisosyal davranış bozuklukları karşısında neler yapmaları gerektiği öğretilir.

Daha karmaşık bazı durumlarda seçici serotonin geri alım engelleyici benzeri işlevleri olan ilaçlar önerilebilir.

Ebeveynler İçin Öneriler

• Olumlu ve demokratik bir eğitim modeli sergileyin.
• Aşırı korumacılıktan kaçının, çocuğunuzu ötekileştirmeyin ve üstüne çok gitmeyin.
• Kural koyarken olayların nasıl sonuçları olacağını açıklayın ve her zaman istikrarlı olun.
• Sosyal ve iletişimsel becerilerini geliştirmesine destek olun.
• Gelişimleri için duygusal ve sosyal destek sağlayın.
• Duygusal düzenlemeler ve eğitim konusunda ısrarcı olun.
• Agresif davranışlara karşı problem çözücü stratejiler geliştirin.
• Süreci yönetmek için profesyonel destek alın.

Antisosyal Davranış Bozukluğuna Dair…

Kısaca özetlemek gerekirse, tedaviye başlanması ve bu sayede hastalığın seyrinin daha iyi ilerlemesi için bu rahatsızlığın mümkün olan en kısa sürede teşhis edilmesi gerekir.

Çocuğunuzun antisosyal davranış bozukluğu olduğuna dair en ufak bir şüpheniz dahi varsa değerlendirme için bir profesyonelden yardım almalı ve tedaviye en kısa sürede başlamalısınız. Umutsuzluğa kapılmayın, sabırlı olun ve sakin kalmaya özen gösterin. Her şey zamanla daha iyiye gidecek.