Davranış Değiştirme Aracı Olarak Aşırı Düzeltmecilik

Aşırı düzeltmecilik, çocuk uygunsuz davranışlar sergilediği zaman davranış değiştirme modeli olarak uyumlu sonuçlar elde etme yöntemidir.

Çocuk yetiştirmek ve eğitmek, inanılmaz derecede sabır gerektiren karmaşık bir iştir. Zaman zaman, çocuğumuzun uygunsuz davranışlarını azaltmak için her şeyi deneyip yine de başarısız olduğumuzu hissedebiliriz.

Bu yazımızda, davranış değiştirmede en etkili yöntemlerden biri olan aşırı düzeltmecilik tekniği hakkında bilgi vereceğiz.

Çocuğunuz evin içinde topla oynayabilir, kardeşiyle kavga edebilir, duvarları boyayabilir veye oyuncaklarını fırlatabilir. Defalarca bu davranışa son vermesini söylemenize rağmen, eninde sonunda tekrar aynı şeyleri yapar.

Şüphesiz, böyle durumlardaki öfke seviyeniz kontrolü kaybetmenize ve ses tonunuzu yükseltmenize sebep olur. Çocuğunuza bağırabilir, onu azarlayabilir, bu davranışlarınızdan pişman olabilirsiniz ancak çocuğunuz aynı davranışları yinelemekten usanmaz.

Peki, bu durum karşısında ne yapabilirsiniz? Açıkçası, bazı sınırlar koymanız gerekir ancak çocuğunuzla sürekli tartışmak son derece yorucudur. Pest etmeyin.

Aşırı düzeltmecilik, kendinizi bu tip durumlar içerisinde bulursanız kullanabileceğiniz harika bir yöntemdir. Çocuğunuzu doğru davranışlar konusunda eğitirken aynı zamanda da olumsuz davranışları azaltmanıza yardım edeceğiz.

Aşırı düzeltmecilik: İyi sonuçlar veren bir yöntem

Davranışçılık, davranışların sonuçlarıyla olan ilişkisini inceleyen bir psikoloji branşıdır. Davranışçılığa göre, bir davranışın ortaya çıkma sıklığı onu takip eden sonuca göre değişiklik gösterir.

Eğer sonuçlar pozitifse, davranış daha sık görülür. Benzer şekilde, olumsuz sonuçlar doğuran davranışların ise sıklığı azalır. Bunu başarmanın başlıca iki yolu vardır. Eğer belirli bir davranışın sıklığını artırmak istiyorsanız, olumlu pekiştirme kullanmalısınız.

Bununla birlikte, bir davranışı azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak istiyorsanız ceza yöntemini kullanmalısınız. Aşırı düzeltmecilik, cezalandırma yöntemlerine girmektedir çünkü hedefi istenmeyen davranışın sıklığını azaltmaktır.

Ayrıca, bu yöntemin diğerlerine kıyasla bazı avantajları da vardır. Bunlardan bazıları:

• Bu teknik, çocuğun psikolojik ve fiziksel sağlığı ve bütünlüğü açısından zararsızdır. Fiziksel cezalandırmanın aksine hiçbir hasara ve herhangi bir düzeyde saldırganlık sergilenmesine sebep olmaz.
• Pek çok cezalandırma yönteminin uygulanması, çocuğun içerlemesine ve cezayı uygulayan kişiye karşı olumsuz duygular geliştirmesine sebep olur. Bununla birlikte, davranış değiştirme yöntemi olarak aşırı düzeltmeciliği kullandığınızda, çocuğun olumsuz duygular geliştirme olasılığını azaltmış olursunuz.
• Aşırı düzeltmecilik, çocuklara uygun davranışlarda bulunmayı öğretir. Bu nedenle, istenmeyen davranışlarla mücadelede olumlu alternatifler kullanılabilir.

Aşırı düzeltmecilik nedir?

Aşırı düzeltmeciliğin, olumsuz davranışları azaltmada iyi sonuçlar veren bir yöntem olduğunu biliyoruz. Peki, bu yöntem nasıl çalışıyor? Bu tür davranış düzeltme tekniğinde, çocuklar değiştirmek istediğiniz davranış hangisi ise onunla doğrudan ilişkili olan uygun bir davranışı benimser.

Bu, tekrar eden veya uzayan bir biçimde gerçekleşir. Dahası, uygun davranışta bulunulması uygunsuz olanın görünmesine bağlıdır.Başka bir deyişle, her uygunsuz davranış için, pozitif olan ilişkili bir davranış seçmemiz gerekir.

Uygunsuz davranış her tekrarlandığında, çocuk hemen ardından istenen davranışı birkaç kez veya bir süre tekrarlamalıdır.

Aşırı düzeltmecilik yönteminin iki uygulanış biçimi vardır:

• Telafi edici aşırı düzeltmecilik: Bu yöntem, örneğin çocuğun duvarları veya mobilyaları tükenmez kalemle çizmesi gibi çevrede rahatsız edici ve hasar verici etkisi olan davranışlar için kullanılır. Böyle bir durumda, amaç çocuğun yanlış davranışının olumsuz etkilerini düzeltmesi ve daha iyi olanı benimsemesidir. Örneğin, çocuğunuza masayı veya dağıttığı oyuncaklarını toplamasını söyleyebilirsiniz.
• Olumlu uygulama: Pek çok durumda, ortadan kaldırmak istediğiniz davranışın çevreye somut bir olumsuz etkisi olmaz. Bu nedenle, ikinci seçeneğe yönelebilirsiniz. Olumlu uygulamada çocuklar ortadan kaldırmak istediğiniz davranışa uygun olanı birkaç kez veya gerektiği müddetçe yapar. Örneğin, çocuğunuza kirli kıyafetlerini yerden alıp kirli sepetine atmasını 10 kez söyleyebilirsiniz.

Mantıklı sonuçlar

Gördüğünüz gibi, bir cezalandırma şekli olmasına rağmen, cezalandırıcı nesne isteğe bağlı değildir. Aksine, tamamen sorun olan davranışla ilgilidir. Böylece, çocuklara alakasız cezalar aracılığıyla değil doğal sonuçlar aracılığıyla  öğretiriz.

Dağıttığını toplamak veya uygun davranışın pratiğini yapmak, çocuğa televizyon izleme cezası vermekten çok daha fazla öğretici değere sahiptir.

Bu nedenle, değiştirmek isteyeceğiniz birtakım şeyler varsa aşırı düzeltmecilik yöntemini göz önünde bulundurun. Bunun ne kadar etkili bir davranış düzeltme yöntemi olduğunu anlayacağınızdan eminiz.