Fekal Transplantasyon Nedir?

Fekal transplantasyon, bağırsaklarda bulunan mikrobiyota dengesini yeniden oluşturmak için uygulanan bir yöntemdir. Hem yetişkin hem de çocuklarda uygulanabilen bu yöntem oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. Şimdi bu yöntemin nasıl yapıldığını inceleyelim.

Fekal transplantasyon ya da diğer bir deyişle bakteriyoterapi, çok geniş çaplı tartışmalara yol açan deneysel bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde, sağlıklı bir donörden alınan bağırsak mikrobiyomu, kolon mikroplarının değişimi ile bağlantılı çeşitli hastalıkları bulunan kişilere aktarılır. Evet, yanlış okumadınız. Bu tedavi yöntemi, sağlıklı bir kişiden alınan bir miktar dışkının hasta olan kişiye aktarılması şeklinde gerçekleştirilir.

Clostridium Difficile Hastalığı: Fekal Transplantasyon Yönteminin Başarısı

Clostridium Difficile (C. diff), bulunduğumuz ortamda yaşayan bir bakteridir. Pek çok insan, vücutlarında C. diff bakterisi ile sorunsuz bir biçimde hayatlarını sürdürürler. Aslında hastalığa yol açan şeyin bakterinin kendisinin olmadığı bilinmektedir.

Bu bakteri sadece belirli şartlar altında toksin salgılar. İşte bu durum da hastalığın nedenlerinden birini oluşturur. C. diff hastalığı bulunan bir insan ishal ve karın ağrısı çekebilir. Daha ciddi vakalarda enfeksiyonun vücutta su kaybına, hastanede tedavi görmeye ve hatta hayati tehlikeye yol açan durumlara kadar ulaştığı gözlenmektedir.

2018 yılında ABD’de yaklaşık olarak 10.000 kişi fekal transplantasyon tedavisi görmüştür. Aslında bu tedavinin yeni olmadığını söylemek gerekir. 2013 yılından bu yana bu konuda klinik uygulamaları düzenleyen bir kılavuz bulunmaktadır. Bu tedavi yönteminin, “tekrarlayan ve tedavisi güç” C. diff hastalarına uyguladığı belirtilmektedir. Yani sürekli bir biçimde bu hastalığa yakalanan ve antibiyotiklere herhangi bir biçimde cevap vermeyen kişilerde uygulanan bir yöntem olarak dikkat çekmektedir. Bunlara ek olarak, hem yetişkinler hem de çocuklarda yeni vakalarda da bu tedavinin uygulanmasına 2018 yılından itibaren izin verilmiştir.

C. diff hastaları dışında fekal transplantasyon uygulamaları ancak klinik testler kapsamında gerçekleştirilebilir.

Fekal Transplantasyon Nasıl Gerçekleştirilir?

Bu tedavinin farklı uygulama yöntemleri bulunmaktadır. En yaygın olanı kolonoskopi ile donörlerden alınan dışkı bankasından bir parçanın hastaya aktarılması yöntemidir. Bu prosedür genel anlamda oldukça güvenlidir. Sadece şişkinlik, gaz ya da tehlikeli seviyelere çıkmayan yüksek ateş gibi basit rahatsızlıkların ortaya çıkma olasılığı bulunmaktadır.

Dışkı bankası tıpkı doku bankaları gibi çalışır. Öncelikle donörlerden alınan parçalar potansiyel olarak hastalığa yol açabilecek organizmaların bulunup bulunmadığını belirlemek için tahlil edilir. Ayrıca donörden alınan kan, rutin laboratuvar testlerinden geçirilerek bulaşıcı hastalık riski ortadan kaldırılır. Yani dışkı bankası, transplantasyon için en iyi seçenekleri sağlayan oldukça etkin bir araçtır.

Diğer bir seçenek, doktor tarafından hastanın yakınları ya da akrabalarından gönüllü olanlarla donör prosedürünün uygulanmasıdır. Bu seçenek aslında doktorların kendi tecrübelerini ve kararlarını uygulamalarına izin veren bir istisnadır.

Üçüncü seçenek ise “dışkı içerikli ürünler”in kullanılmasıdır. Bunlar mikroorganizmaların tamamını değil de sadece mikropların bir kombinasyonunu içeren haplar olabilir.

Clostridium Hastalığının Tedavisinde Transplantasyon Yöntemi Ne Kadar Etkilidir?

ABD’de her yıl bu hastalıkla bağlantılı 450.000 vaka görülmektedir. Bu vakalardan ölen insan sayısı ise 29.000’i geçmektedir. Bu hastalardan %20’si antibiyotik tedavisine cevap vermemekte ve enfeksiyon sürekli bir biçimde kendisini tekrarlamaktadır.

Çocuklar da dahil olmak üzere bu hastalarda fekal transplantasyon yöntemi ile tedavi başarı oranı %80 ile %90 seviyelerinde bulunmaktadır. Yani tekrar eden hastalıkların büyük bir çoğunluğu sadece tek bir yöntem ile tedavi edilebilmektedir. Ancak bazı hastalar birden fazla transplantasyona ihtiyaç duymaktadırlar.

Bu Tedavinin Olası Komplikasyonları Nelerdir?

Genel olarak değerlendirildiğinde, fekal transplantasyonun güvenli, tolere edilebilir ve hayat kurtaran bir tedavi yöntemi olduğunu söyleyebiliriz. Bu yöntemle ilgili en önemli konulardan biri kesinlikle evde denememek gerektiğidir. Bu tedavi sadece eğitim almış bir hekim tarafından dikkatle incelenmiş ve test edilmiş malzeme kullanılarak yapılmalıdır.

Bunun yanında maalesef fekal transplantasyonun bir dereceye kadar tehlikeli olduğunu da ifade etmemiz gerekir. Dışkılar vücudumuzdan çıkan sindirilmemiş artıklardır ve içeriğinde bağırsak ekosistemi için yeni bir düzen getiren faydalı mikroplar bulunmaktadır. Ancak bunların dışında “daha az faydalı” ya da potansiyel olarak hastalıklı bakteriler, mantarlar ya da virüsler de yer almaktadır.

Diğer Hastalıkların Tedavisinde Fekal Transplantasyon

Bu yöntem, diyabet gibi çeşitli hastalıklarda görece başarılı bir biçimde uygulanmaktadır. Çocuk hastalarda özellikle enflamasyonlu bağırsak problemlerinde bu tedaviye başvurulmaktadır. Klinik testlerde, karaciğer hastalıkları, Alzheimer, çoklu skleroz, çeşitli kanser türleri, astım, alerjiler ve kalp hastalıklarının son evrelerinde uygulanmaktadır.

Yukarıda saydığımız hastalıkların tamamı bağırsak ekosistemini oluşturan bakterilerdeki değişimlerle ilgilidir.

Süper Donörler

Son olarak, ilginç bir biçimde süper donör olarak adlandırılan kişilerin bulunduğunu da belirtelim. Süper donörler, dışkıları genelde ortalamanın iki katı seviyelerinde iyi bir başarı oranı yakalayan ve tedavi gören hastaların klinik anlamda iyileşmelerinde önemli rol oynayan kişilerdir.