Yürüteç Bebeklerin İlk Adımlarının Düşmanı mıdır?

Bir çoğumuz yürüteç yardımıyla yürümeyi öğrenmişizdir. Bu nedenle annelerimiz ya da kayınvalidelerimiz (bugünün büyükanneleri) bu aleti bebeklerimiz için kullanma konusunda ısrar ederler.

Ancak doktorlar, yürüteç kullanılmaması konusunda tavsiyelerde bulunmakta, buna karşın şüphesiz büyükanneler de doktorların bu görüşünü anlamakta güçlük çekmektedirler. Tüm tıbbi göstergelere rağmen yürüteç kullanma konusundaki fikirlerinde ısrarcı olmaya devam etmektedirler. Peki bu alet bebekler için neden uygun değildir?

Yürüteç yalnızca bebeklerin yürümelerinde faydasız bir nesne değil, aynı zamanda çocuğun doğal nörolojik ve motor gelişimini de olumsuz yönde etkileyen bir alettir.  Bunlar ek olarak, son yıllarda yapılan araştırmalara göre evinizde bebeğinizi doğrudan etkileyebilecek bir tehlike teşkil ettiği tespit edilmiştir.

Nörolojik Açıdan Evrimsel Etkileri

Evrimsel psikoloji bağlamında nörologlar ve diğer uzmanlar yürütece şüphe ile bakmaktadır. Çünkü yürüteç her çocuğun evrimsel gelişimi açısından temel teşkil eden emekleme periyodunu ortadan kaldırmaktadır. Emekleme, bebeklerin beyin yarı küreleri arasındaki bağlantının ve çeşitli zihinsel fonksiyonların gelişimi için hayati derecede öneme sahip olan bilgi iletim yollarının oluşmasını sağlar.

Uzmanlara göre emekleme, vücudun dengede durmasını sağlayan nörolojik fonksiyonlardan karşıt hareketlerin birbirine eklenmesine yardımcı olur.

Buna ek olarak yürüteç nedeniyle engellenen emekleme, bebeğin omuriliğinin düz durmasını sağlayan kasların gelişmesi ve gözlerin odaklanmasına yönelik pratik yapılması konularında da fayda sağlamaktadır. Elinin ve dizinin nerede olduğunu takip etmek için yere bakan ufaklıklar, belirli bir noktaya kısa mesafeden bakmak durumunda kalarak gözlerin odaklanmasını pratik etmektedir.

Ayrıca bebekler avuç içlerinin üzerinde omuz ve bilek eklemlerindeki ağırlığı taşıdıklarında, yer çekimini ve bununla nasıl başa çıkması gerektiğini de öğrenmektedir. Böylece bebeğin dünyayı tartması ve “beyin yanallaşması” denilen, beynin bir yarısının diğerini domine etmesi, diğerinin ise ona hizmet etmesi fonksiyonunu da sağlamış olmaktadır.

Travmatolojistlerin Gözünde Yürüteç

Konunun uzmanlarına göre, yürüteç hem her iki bacağın hem de sırtın doğal gelişimini engelleyerek duruş  ve hareketlerin gelişimi konusunda bebekleri etkiler. Bu araç sadece bacaklar ayrık bir biçimde yürümeyi öğretmekle kalmaz, aynı zamanda dizler ve ayaklarda da anormalleşmelere sebep olur.

Bunlara ek olarak, bacakların birbirinden ayrık bir biçimde gelişmesi kaçınılmaz bir biçimde sırt bölgesinin de gelişimini etkiler. Çünkü bacaklar, çocuğu ayakta tutacak kadar güçlü olmadığında onu dik bir biçimde konumlandırmaya hazır olmayacaklardır. Travmatolojistler ayrıca, yürütecin bacaklardaki kavisleri de bozduğu konusunda kesin bir kanıya sahiptir.

Bu aletin aynı zamanda çocukları ayak uçlarında yürümeye zorladığını da unutmamak gerekir. Bu durum belirli bir süre devam eden ve bebeklerin yürüteç kullanarak dengelerini sağlamaları, yükseklik ve mesafe hesaplamaları yapmaları gibi temel motor hareketlerine hazır olmadıklarını gösteren anormal bir duruş şeklidir.

Yürüteç Yürümeyi Öğretmez

Uzmanların da ifade ettiği gibi, bebekler önce oturmayı, sonra emeklemeyi, daha sonra ayakta durmayı ve en sonunda yürümeyi öğrenirler. Tüm bu süreç, zorlama yapılmaması gereken zihinsel bir gelişim ile bağlantılıdır. Her çocuğun kendine ait bir ritmi olduğu hatırdan çıkarılmamalıdır.

Bu sebepten ötürü, çocuğu daha yürümeyi bilmiyorken yürütece koymak, onun temel hareketler karşısında zihnini devreden çıkarmak anlamına gelmektedir. Bacaklarının yaptığı hareketler zihinsel gelişimi ile uyuşmaz, kendi vücuduna ilişkin yetileri bir araya getiremez: Çocuk kendi ayaklarının hareketini gözlemleyemez.

Tüm bu yönleri dikkate alındığında, İngiliz Medical Journal dergisinde yayımlanan bir makale de dahil olmak üzere bir çok bilimsel çalışma, yürütecin yürümeye yardımcı olması bir yana, motor yetenekleri ve zihinsel gelişimi engellemesi sebebiyle yürümeyi geciktirdiği sonucuna varmaktadır.

Peki Ya Yürüteç Kazaları?

Uzmanlar, kaza riskini dört kat artırması nedeniyle de yürüteç kullanımının uygun olmadığını belirtmektedir. Arjantin Pediyatrik Topluluğu tarafından açıklanan verilere göre, yürüteç kullanan çocukların % 45’i bu aracı kullanırken kaza geçirmektedir.

Tekerlekleri ve bebeklerin bunları kontrol etme kabiliyetlerinin çok az olması nedeniyle yürüteçlerin her türlü kazaya yol açtığı bir gerçektir. Yürüteç kullanan çocukların kafalarını bir yere çarpa ihtimalleri, kullanmayan çocuklara göre iki kat daha fazladır. Aynı zamanda bu çocukların kollarında ve bacaklarında kırık ya da çatlak olma ihtimali de iki kat artmaktadır.

Merdivenden yuvarlanma, yanıklar, boğulma ve hatta ölümle sonuçlanan vakalar gibi kaza riskleri ise yürüteç kullanan çocuklarda dört kat fazla seviyelerde gerçekleşmektedir.

Ne Kadar Ciddi Olabilir?

Brezilya ve Kanada gibi bazı ülkelerde yürüteç kullanımı tamamen yasak olsa da birçok ülkede bu aletler satılmaya ve kullanılmaya devam etmektedir. Ancak bu yazıda da belirtilen çeşitli dezavantajlarından dolayı doktorlar ve sağlık uzmanları yürüteç kullanımını tavsiye etmemektedir.

Büyük olasılıkla bir çokları, bilimin gösterdiği pek çok şeyin biraz abartılı olduğuna inanırlar. Özellikle de kuşaklar boyunca çocuklar yürüteçle büyütülüp memnun kalınmış ve bugün de hala kullanılmaya devam ediyorsa. Konuyla ilgili olarak işte size duymanız muhtemel bazı cümleler: “Yürüteci çok seviyorum”, “Çocuğa hiçbir şey olmadı”, “Yürümeyi çok hızlı bir şekilde öğrendi”.

Tabii ki yürüteç az bir biçimde ve dikkatlice kullanılırsa kazaların önüne geçilebilir ancak sağlık ve gelişime ilişkin yarattığı sorunlar engellenemez. Unutmayın, yürüteç çok kolay bir biçimde vazgeçilebilir bir alettir. Karar anne babalara aittir: Yürütece evet mi hayır mı?