Çocuklarda Olgunluk Gelişiminin Farklı Aşamaları

Olgunluk, aşama aşama gelişen bir şeydir. Çocuğunuzun olgunlaşma sürecinde ona yardımcı olabilmek için bu yazımızı okuyun.

Çocuklarda olgunluk gelişiminin ve duygusal gelişim aşamalarının farklı karakteristik özellikleri vardır. Bunlar, büyürken çocukların istikrar kazanmasına yardımcı olur.Hem psikolojik hem de fiziksel olarak tam bağımlılıktan bağımsızlığa giden yol uzundur ve çocuk anne babasının desteğine ihtiyaç duyar. Bir anormallik olup olmadığını anlamak için olgunluk gelişiminin aşamalarını bilmek önemlidir.

Olgunluk gelişiminin aşamaları nelerdir?

Çocuğun gelişimini değerlendirirken, genelleme yapmak, “normal” olup olmadığını değerlendirmek ve patolojiden bahsetmek doğru değildir. Sağlık, yalnızca hasta olmama durumuyla ölçülemez. Aksine, hem fiziksel hem de psikolojik olarak iyi durumda olmak kişinin sağlıklı olduğunu gösterir. Fiziksel ve psikolojik sağlık da çocuğun sosyal çevresinden ve ailesinden etkilenir.

Bu nedenle herhangi bir teşhis koymadan önce bireyi bir bütün olarak düşünmek gerekir. Çocuk gelişimi farklı aşamalardan oluşan karmaşık bir süreçtir. Bu aşamalar aşağıdaki gibidir:

• Uyumsal ve araçsal işlevlerin kazanılması. Bu dört kısma ayrılır:

1. Psikomotor gelişim
2. Zeka
3. Dil
4. Sosyalleşme

• Duygusal gelişim. Bu, çocukların psişik aparatuslarının yapılanma sürecidir. Çocukların psikolojik ve duygusal olarak ebeveynlerinden bağımsızlaşmasını ve ergenlikten sonra kendi kimliklerini kazanmalarını sağlar.

Bu süreçler birbiriyle ilişkilidir ve birbirini etkiler ancak aralarında bir doğrusallık yoktur. Çocuğun ilerlemesi ve duraksaması normaldir ayrıca her çocukta gelişim hızı farklıdır. Patolojik ve normal olan arasındaki farkı ayırt edebilmek için, bazı faktörleri göz önünde bulundurmak gerekir:

• Çocuğun kronolojik yaşı
• Çocuğun mevcut gelişim aşaması
• Eriştiği fiziksel yapı
• Çocuğun aile ile kurduğu bağın türü

Olgunluk gelişiminin aşamaları

15-18 ay arası

Yenidoğanlar hem fiziksel hem de psikolojik olarak annelerine bağlıdır. Dünyanın tüm uyarıcıları karşısında tamamen çaresizlerdir ve anne çocuk arasındaki bağ sayesinde anne bebeğe güven duygusu verir. Herhangi bir uyarıcıya karşı bebeğin ağlama veya tekmeleme olarak verdiği tepki bedenseldir ve bu tepki anne ile ilişkiyi güçlendirerek, annenin çocuğun ihtiyaçlarını karşılamasına olanak tanır.

Olgunluk gelişiminin bu aşamasında, bebek annesi ve kendisi arasında ayrım yapamaz. Çocuğun zihinsel işlevleri geliştikçe, diğer kişileri de tanımaya başlar. Yaklaşık olarak 8. ayda annesini ve yakın aile üyelerini yabancılardan ayırt etmeye başlar.

Anne ve bebek simbiyozu, nesne ilişkisine boyun eğerek ortadan kalkar çünkü anne, bebeğin ilk temel sevgi nesnesidir. Bu süre boyunca, annenin gözden kaybolması bebeğe acı verir. Bu aşamanın iki temel yapıtaşı vardır:

• Dil edinimi
• Emekleme

Bebek sorular sorabilir, nesnelere isim verebilir ve bir yetişkinin yardımı olmadan kendi çevresinde hareket edebilir. Annenin bu gelişimlere karşı verdiği tepkiler çok önemlidir çünkü bu sayede bebeği merakının peşinden gitmesi için teşvik edebilir ya da onu olası tehlikeler ve risklerden koruyabilir. Bu aşamada, gece ve gündüz uykusu düzeni oturur ve bebek katı gıdalar alabilir.

2-3 yaş arası gelişim

Bu süreçte, çocuğun tavır ve davranışlarına yansıyan önemli zihinsel aktiviteler meydana gelir. Büzgen kasların kontrolü başlar ve çocuk nörolojik olgunluğa eriştiğinde kontrol etme becerisi tamamen gelişmiş olur.  Sembolik oyun da ihtimalleri hayal edebilme kabiliyetiyle başlar. Bu aşamada, çocuklar kendi kendilerine daha fazla şey yapmak isterler. Bir şeyi her başardıklarında, bağımsızlık algıları güçlenir.

Bu süreçte ayrıca çocuklar, çocuğun artan motor becerileri karşısında tehlikeye girmesini önlemek amacıyla aileleri tarafından koyulan kuralları da öğrenmeye başlar. Bu sayede de ilk kez doğru ve yanlış kavramları ortaya çıkar. İstedikleri her şeyi elde edememenin verdiği kızgınlık ile, çocuklar öfke nöbeti geçirebilir ve inatçı davranabilir. Bu ünlü “hayır” aşamasıdır.

4-5 yaş arası gelişim

Bu süreç, ikili ilişkilerden üçlü ilişkilere geçiş süreci olarak bilinir. Çocukların psişik aparatusları artık oluşmuştur ve bu sayede çocuklar anne babaları arasındaki ilişkiyi tanımlayabilirler. Bunun yanı sıra, çocuklar artık kendilerini dünyanın merkezi olarak düşünmezler. Bu noktadan itibaren, anne-çocuk ve baba-çocuk şeklindeki ikili ilişkiler yerini anne-baba-çocuk üçlü ilişkisine bırakır.

Bu, çocuk gelişimi için oldukça önemlidir çünkü çocuklar artık ailelerinin iyi olması için kendilerinin gerekli olduğunu düşünmezler. Böylece çocuklar sosyalleşmeye başlayabilir. Bu süreçte, cinsiyet farkı da içselleştirilir. Anatomik cinsiyet farkları psişte yerini alır. Çocuklar burada cinsiyet rolleri düşüncesine bir tepki olarak ortaya çıkan basmakalıp davranışlara odaklanmazlar.

Ayrıca, mastürbasyona benzer davranışların yanı sıra, “Bebekler nereden gelir?” gibi cinsellikle alakalı ilk sorular da ortaya çıkmaya başlar. Bu davranışlar oldukça normaldir. Çocuklarınıza nereden geldiklerini basitçe açıklamalı ve sordukları sorulara dürüstçe cevap vermelisiniz.

Latensi dönemi: 6-10 yaş arası

Bu sürecin en önemli özelliği sosyalleşmenin ve okul yaşamının başlamasıdır. Ebeveynler çocuklarının sosyal ilişkilerini hoş görmeli, arkadaşlarıyla bir şeyler yapmasına izin vermeli ve onları sosyalleşme konusunda teşvik etmelidir.

Çocuğun kimliğini ve karakterini sağlamlaştırmasına izin vermek için arkadaşlık kurması gerekir. Mahremiyetleri konusunda kıskanç davranabilen çocuklar bu dönemde ailelerine değil arkadaşlarına güvenir. Bu değişim güven eksikliği olarak değil, bağımsızlık isteğinin artışı olarak yorumlanmalıdır.

Bu ayrıca somut faaliyetlerin görülmeye başladığı bir süreçtir. Mekansal, zamansal ve sayısal konseptlerde gelişim başlar ve bu sayede çocuklar eğitim hayatlarında ilerleme kaydederler. Bu aşamanın en önemli özelliği budur.

Ergenlik çağı ve gençlik: 11-18 yaş arası

Bu süreçte, pek çok fiziksel ve psikolojik değişim meydana gelir. Vücut değişir ve gelişir, primer ve sekonder cinsiyet karakteristikleri gelişir ve çocukluk çağı biter. Bu durum çocukta kederlenmeye yol açabilir.

Gençler kimlik bunalımı yaşayabilir çünkü hiçbir şeyden tatmin olmadıkları hissine kapılırlar. Arkadaş grubuna sığınarak, yetişkin dünyasının değerlerine karşı asi davranabilirler. Yetişkin cinselliğinin tüm sonuçlarını göze almayı gerektiren, ilk romantik ve cinsel ilişkiler de bu süreçte başlar.

Olgunluk gelişimi ile ilgili son noktalar

Çocuklar, sürekli gelişmekte olan bireylerdir ve bu gelişimin her aşamasında ailelerin yeterli bilgi sahibi olup çocuklarının gelişim sürecini desteklemeleri gerekir.