Bulgusal Oyun: Keşfet, Deneyle, Araştır

Bu yazımızda bulgusal oyundan bahsediyoruz. Bu oyunun ne tür özelliklere sahip olduğu, oyunu hazırlarken ne tür malzemelerin kullanıldığı, hangi faydaları bulunduğu ve oyun süresince eğiticinin rolünün neler olabileceğine yönelik bilgiler veriyoruz.

Oyun oynamak, hepimizin bildiği gibi doğuştan gelen ve çocukluk dönemi ile özdeşleşmiş olan bir aktivitedir. Aslında öğrenmenin büyük bir bölümü oyun oynayarak gerçekleşir. Ayrıca çocukların içinde bulundukları dünyayı anlamaları da bu oyunlar sayesinde olur. Bu yazımızda sizlere bulgusal oyun konusunda bazı detaylardan bahsetmek istiyoruz.

Bulgusal Oyun

Çocuğun gelişim aşamasına göre çok farklı türde oyunlar bulunmaktadır. 12 ile 24 ay aralığındaki çocuklar duyu – motor gelişim aşamasında bulunan çocuklardır. Hareketleri yavaş yavaş yardım almadan yapmaya başlarlar. Vücut hareketlerini koordine etme becerisini bu dönem içinde kazanırlar. Bu sayede oyun oynama ve öğrenme becerileri de günden güne artar.

12 – 24 ay aralığında bulunan çocuklar ise çevrelerindeki her şeyin nasıl çalıştığını ya da neye yaradığını araştırma ve keşfetme sürecindedirler. Bu nedenle, kendi deneylerini yapabilmek için çok sayıda nesneye ihtiyaçları bulunur. Çocukların kreşe başladıkları andan itibaren bulgusal oyunu kullanarak bu eşsiz öğrenme fırsatını onlara tanıyabiliriz. Böylece farklı şekillerde deneme, deneyimleme ve keşfetme şansı elde edeceklerdir.

Bulgusal oyun, 12 – 24 aylık çocuklar için pratik yapma ve öğrenme yaklaşımları geliştirme oyunudur. Bu oyun İngiliz pedagog Elinor Goldschmied tarafından geliştirilmiş ve İngiltere, İskoçya, İtalya ve İspanya’dan uzmanların bir araya gelmeleri ile uygulama konulmuştur.

Bu oyun, bir grup çocuğa belirli bir zaman süresince kontrollü bir alan içerisinde farklı şekillerde ve farklı malzemelerden yapılmış çok sayıda oyuncak verilerek, çocukların herhangi bir yetişkinin müdahalesi olmadan istedikleri gibi oynamaları ve deneyimlemeleri prensibine dayanmaktadır. Yani çocuk, kendi öğrenim sürecinin baş kahramanıdır. Bu nedenle kendi kendine araştırır, keşfeder ve bulur.

Bulgusal Oyunun Özellikleri Nelerdir?

Bulgusal oyun, çocuğun araştırmasını, gözlemlemesini ve çok sayıda farklı nesneyi keşfetmesini teşvik eden bir oyundur. Hem bakarak, hem dokunarak, bazen de ağzına götürerek keşfeder.

Keşfetme aktivitesi sayesinde çocuk doğa kanunlarının (yer çekimi, denge, hız vb.) farkına varmaya başlar. Ayrıca nesnelerin özelliklerini de (boyut, hacim, ağırlık, renk, yapı vb.) öğrenir.

Bu oyunda bir hata ya da yanlış yapma riski yoktur. Bir çocuğun oyun oynarken yaptıkları ve nesnelerle olan etkileşimi diğer herhangi bir çocuğunki kadar doğru ve yeterli düzeyde olacaktır. Çünkü oyundaki olasılıklar sonsuz sayıdadır ve doğru ya da yanlışı belirleyecek herhangi bir kriter yoktur.

Ayrıca oyun kavgaları ve tartışmaları da ortaya çıkmaz. Çünkü tüm çocuklar için yeterince oyun malzemesi bulunmaktadır. Bunun dışında kimse onlardan oyuncaklarını diğer çocuklarla paylaşmasını istemez. Paylaşmak, bu yaştaki çocuklar için henüz erken olarak kabul edilebilecek bir davranış biçimidir.

Bulgusal Oyun Sayesinde Hangi Özellikler Geliştirilir?

Her şeyden önce bu oyun, içeriğindeki parçalar ve bu parçalarla sınırsız oyun seçeneği sunması nedeniyle ile çocuklar için oldukça eğlencelidir. Buna ek olarak çocuklarda aşağıda belirtilen özelliklerin ve yeteneklerin gelişiminde önemli fayda sağlar.

• Konsantrasyonun artması.
• Göz ve el koordinasyonunun gelişimi.
• Her iki elle yapılan aktivitelerde koordinasyon sağlanması: üst üste dizme, iç içe koyma, üstünü kaplama, üstünü açma vb.
• Sebep sonuç ilişkisini, iç – dış ya da boş – dolu türünde kavramları öğrenme.
• Farklı nesne türleri arasında ayrım yapabilme becerisini geliştirme.
• Kelime dağarcığını geliştirme.
• Nesneleri duyu organları ile algılama yeteneğini geliştirme.

Bulgusal Oyun İçin Nelere İhtiyacımız Vardır?

• Farklı nesneler. Bu nesneler ne kadar doğal olursa o kadar iyidir (tahta, karton, metal, şişe mantarı, deri vb.). Bunların yanında geri dönüşüm malzemelerini de kullanabilirsiniz. Çok sayıda ve farklı türlerde nesneye ihtiyaç duyacağımızı unutmayın. En azından 15 farklı türde nesne bulunması ve bunlardan yaklaşık 50 adet olmasını sağlamaya çalışın.
• Bez torbalar. Bu torba ya da çantalar, koleksiyon olarak adlandırılan aynı türden nesneleri bir arada saklamak için kullanılır. İçindeki nesne her bir torbanın üstüne çizilir ya da yazılır.
• Saklama kutuları. Bunlar genellikle farklı boyutlarda sepet, kutu vb. türündeki malzemelerdir. İçlerine farklı koleksiyonlar konularak muhafaza edilir. Her çocuk için 3 ya da 4 kutuya ihtiyaç vardır.

Bulgusal Oyun Nasıl Organize Edilir?

Bir oyun yaklaşık olarak 50 dakika sürer. Bu süreye oyunun hazırlanması, oyun süresi ve nesnelerin toplanması dahildir. Tek bir oyun seansına 8 – 10 çocuk katılır.

• Hazırlık. Eğitici oyun alanını çocuklar için hazırlar. Oyun oynanacak alan yeterince geniş olmalıdır. Bu sayede çocuklar diledikleri kadar hareket edebilirler. Buna karşın yeterince konsantre almalarını sağlayacak şekilde dizayn edilmelidir. Böylelikle oyunların ve nesnelerin yaratacağı ortam sayesinde çocukların ilgisinin başka yerlere kaymasının önüne geçilebilir. Toplam 8 oyun istasyonu kurulur. Her bir istasyonda 3 ya da 4 kutu ve koleksiyonlardan 7 ya da 8 parça bulunur.
• Oyun. Çocuklar diledikleri gibi araştırıp keşfederek oynarlar. Bu bağlamda, sonsuz sayıda olasılıkları vardır: doldurmak, boşaltmak, açmak, üst üste dizmek, yuvarlamak, sarmak vb.
• Toplama. Bu aşama için yaklaşık olarak 15 dakika ayırmanız gerekir. Bu sayede nesneleri tekrar toplama işlemini aceleye getirmemiş olursunuz. Eğiticilerinin yardımıyla çocuklar nesneleri toplar ve gruplandırır. Aslında çocuklar bu aşamayı oyunun bir parçası olarak görürler. Fakat bu aşama sayesinde kelime dağarcığını geliştirme şansını da elde etmiş olurlar. Çünkü eğitici, nesneleri toplarken çocuklara bunların adlarını, miktarlarını ve nereye konulmasını gerektiğini söyler.

Eğiticinin Rolü

Eğitici durumundaki kişinin oyundaki rolü düzenleme ve gözleme üzerine kuruludur. Oyun süresince dikkatli olmalı ve çocukların nesnelerle nasıl etkileşim kurduklarını gözlemlemelidir. Ayrıca ilginç bulduğu ayrıntıları not etmek de faydalı olacaktır. Akılda tutulması gereken en önemli detay, eğiticinin oyun süresince çocuklara teşvik edici, tavsiye edici ya da yönlendirici herhangi bir girişimde bulunmaması gerektiğidir.

Eğer oyun esnasında nesnelerin çok fazla dağıldığını görürseniz, çocukların fazlaca dikkatini çekmeden bunları tekrar bir araya getirebilirsiniz. Tek müdahale etmeniz gereken durum, çocuklardan birinin bu nesneleri fırlatması ve diğer çocukları rahatsız etmesi durumudur. Böyle bir durumla karşılaştığınızda yapmanız gereken en uygun seçenek, ona bir kutu vermek ve nesneleri bu kutunun içine koymasını istemek olacaktır.