Çocuk Psikolojisi Hakkında Temel Bilgiler

Çocuk psikolojisi fiziksel ve en önemlisi duygusal olarak çocuk gelişimine özellikle çocukların çevrelerine ve kendilerine olan algılarına odaklanmaktadır. 

Çocuk psikolojisi, çocuk gelişiminin bir parçası olan çocukluk dönemindeki psikolojik süreçleri ele alır. 19. yy’da daha çok biyolojik olan konularla, 20. yy’da teorilerin alanı psikoanalizlerle, bilişsel psikolojiyle ve yapısalcılıkla genişlemiştir.

Jean Piaget’in “Öğrenme Teorisi”, çocuk psikolojine önemli ölçüde katkıda bulunmuştur. Piaget, kendisini çocuk gelişiminin aşamalarını araştırmaya adamıştır.

Piaget, çocukların kendilerini ve çevrelerini doğumdan yetişkinliğe kadar geçen sürede nasıl algıladıklarına dair bir tasvir sunmuştur.

Çocuk psikolojisi çocukları hangi açıdan inceler?

Çocukları oldukça karmaşık bir anlayışla ele alan bu bilim dalı; çocukların motorsal, dilsel, duygusal, algısal, fiziksel, bilişsel ve sosyal yönlerini inceler. Çocuk psikologları, bu teorilerden birine sağladıkları katkılara göre bir akademik okulda ya da başka bir yerde çalışabilirler.

Çocuk psikolojisi, her çocuk için işleyen her bir gelişimsel aşamaya ya da tam tersine değinerek çocuk ruh sağlığı alanında da parametreler ve kılavuzlar (çoğunlukla geniş bir görecelik payı bırakarak) belirler. 

Aynı şekilde, pedagoglar da çocukları çevresel bağlamlarında ele alır. Elbette, bir tanı veya teşhis konulacağı zaman çevre faktörünü bilmek ve anlamak çok önemlidir. Bu yüzden uzmanlar şunlara dikkat etmelidir:

• Bağlamsal değişkenlerin (aile, okul) ve biyolojik özelliklerin (genetik) bir araya gelerek çocuğun davranışına nasıl etki ettiğine,
• Çevresel faktörlerin çocuğun ruh sağlığını nasıl değiştirdiğine

Piaget’ın bilişsel gelişim kuramından bazı konular

Çocuk psikolojini anlamak için Jean Piaget’ın ortaya koyduğu araştırmaları bilmek çok önemlidir. Temel olarak, her yaşta çocukların, belli sorunları çözmek için doğal bir yetenek (motor, bilişsel, duygusal) geliştirdiklerine dair bir kuram öne sürdü.

Piaget’a göre, evrimin aşamaları bilişsel yapılar olarak ele alınır. Bu evreler zamanla belli bir sırayı takip ederek gerçekleşir.

Ancak asıl önemli olan, çocuğun yaşına odaklanmaktan ziyade bilişsel evrelerin sırasını atlamadan gerçekleşmesidir. Aynı zamanda, her bir evre bir sonraki evre ile sorunsuz bir şekilde tamamlanmalıdır.

Jean Piaget’a göre çocuk gelişiminin evreleri şöyledir:

1. Duyusal-motor dönem (0-2 yaş): Çocuklar dünyayı ve kendi yeteneklerini duyular yoluyla tanırlar.
2. İşlem öncesi dönem (2-7 yaş): Çocuklar diğer şeylerin yanı sıra konuşmayı da sağlayan sembolik düşüncelere sahiptir. Ancak bu dönemde düşünceleri benmerkezci olur. Bir diğer şekilde, dünyayı sadece kendi açılarından ele alırlar.
3. Somut işlemler dönemi (7-11/12 yaş): Çocuklar mantıklı çıkarımlarda bulunabilir ve tümdengelim ilkelerini uygulayabilirler. Tersine çevirebilirlik ve dizisellik, bu dönemde kazanılan yeteneklerden bazılarıdır. Ancak, bu “öğrenim süresi”nde hala soyut düşünceler oluşmaz.
4. Soyut işlemler dönemi (11/12 yaş ve üzeri):  Çocuk, ergenlik ve yetişkinlik döneminde hipotez oluşturma, tahmin yürütme ve bütün soyut işlemleri yerine getirme yeteneği kazanır.

Çocuk psikolojisi: son gelişmeler

Günümüzde kültürel açıdan hızlı bir değişiklik geçirmekteyiz. Bugünkü çocuklar 100 yıl önceki çocuklardan çok daha farklı davranışlar sergilemektedirler. Bu günlerde “anksiyete bozukluğu” gibi terimler duyabilirsiniz. Ya da “dikkat eksikliği“, “uyku bozukluğu” depresyon ya da daha genel olarak “otizm spektrum bozukluğu” size tanıdık gelebilir.

Bu işlev bozuklukları çocukların belirli standart normlara tepki gösterememesine neden olmaktadır. Geleneksel çocuk psikolojisi kuramları, yeni ve farklı nesillerin ihtiyaçlarına uygun hale getirilmekte ve modernleştirilmektedir.

Teknolojinin yaygınlaşması, hetero-ataerkil aile krizi, yeni aile türlerinin oluşması; çocuk psikolojinin yeni kuramsal yaklaşımlar ortaya çıkarmasını gerektirmektedir. Bu sayede öğretim, okullar ve öğrenme merkezleri için değişmeye devam eden şeyleri görebilmek için yeni yollar geliştirebiliriz.

Sonuç olarak çocukluğun eski tanımı, yeni ve eski nesil arasında sınırsız bir boşluk yaratacaktır. Hatta çoğu uzman çocukluk dönemine bilimsel parametreler getirerek aradaki boşluğu daha da genişletmiştir. Bunların modernleştirilmesi ve farklılıkların göz önünde bulundurularak ayarlanması gerekmektedir.