Üstün Yetenekli Çocukların Özellikleri
Üstün yetenekli çocukların mizacı ile ilgili en fazla öne çıkan özellik bu çocukların fikirleri, duyguları ve ruhsal yapılarının kusursuzluğudur. Genel anlamda bu tür çocukların sakin ve düşünceli bir yapıya sahip oldukları söylenebilir, ancak aynı zamanda ilgilendikleri konular bakımından da çok coşkulu ve tutkulu bir karaktere sahiptirler.
Anne ve babalar olarak her zaman aklımızda tutmamız gereken şey, üstün yetenekli çocukların da diğer çocuklar gibi benzer ihtiyaçlara sahip oldukları gerçeğidir. Bu sebeple, bu tür çocukları asla ihmal etmemeli (özellikle psikolojik ve duygusal anlamda) ve her şeyi kendi başlarına yapabilecekleri kanısına kesinlikle kapılmamalıyız. Bize her ihtiyaç duyduklarında, herhangi bir koşul ve şart olmadan onların yanında bulunmamız gerektiğinin bilincinde olmalıyız.
Üstün yetenekli çocukların davranış tarzları tutarlı, sorgulayıcı ve sürekli olarak kendini geliştirmeye eğilimli olacaktır. Bu bağlamda, erken çocukluk dönemlerinde günlük hayatın olumsuzlukları ve hayal kırıklıklarını anlama ve bunlarla baş etme konusunda ona yardım ettiğimiz oranda sakin bir mizaca sahip olacaklarını gözlemleyeceğiz.
Üstün Yetenekli Çocukların Mizacı
Aşağıda sizlere, üstün yetenekli çocukların sahip oldukları davranış şekillerinden en yaygın olan 10 özelliği sıralıyoruz:
1. Öğrenim Fakülteleri
Üstün yetenekli çocuklar çok hızlı bir biçimde öğrenme ve daha da önemlisi anlama kabiliyetine sahiptir. Anlama kapasiteleri kapsamlı ve birleşimlidir. En büyük düşmanları ise bir şeyi anlamadan ezberlemek, mantıksal bir açıklama bulmadan rutin ve otomatik olarak gelişen süreçler ile karşılaşmaktır. Bazı zamanlarda bu konu, okul yaşantılarında çeşitli sorunlar yaşamalarına da neden olabilmektedir.
2. Merak
Üstün yetenekli çocuklar aynı zamanda oldukça meraklıdırlar. Bu nedenle karşılarına çıkan her fırsatta öğrenmeye duydukları açlığı gidermeye çalışırlar. Çoğu kez, yaşlarına göre pek uygun görünmeyen konulara ilgi duyarlar. Hayatın kaynağı, uzay, ölüm ve benzeri konular onları büyüleyen tartışma alanları arasında bulunmaktadır.
3. Dil
Sahip oldukları yeteneklere zıt bir biçimde bu tür çocuklar diğer insanların karşısında pek konuşmazlar. Ancak konuşmaya başladıklarında da normal bir çocuğa göre çok daha geniş ve zengin bir kelime dağarcığına sahip oldukları kolay bir biçimde anlaşılır. Aynı zamanda gramer olarak dilin kullanımı konusunda belirli bir akıcılığa da sahiptirler.
Diğer taraftan bu tarz çocukların büyük kısmı kendilerini çok kolay bir biçimde ifade edebilirler. Yetişkinlerle sohbet etmeyi ve bu konuşmalardan zengin ve farklı kelimeler edinmeyi çok severler.
4. Yalnızlık
Üstün yeteneğe sahip çocuklar genellikle kendilerini soyutlama eğiliminde bulunmaktadırlar. Bu durum belki hayallerini ve düşüncelerini derinleştirmek ya da grup aktivitelerine katılmanın onlara vermiş olduğu bir miktar olumsuz etkiden kaynaklanıyor olabilir. Bu onların reddedilen çocuklar olduğu anlamına gelmez. Aslında bu durum büyük oranda bu tip çocukların iç dünyalarını daha fazla keşfetmek için yalnızlığı aramalarından kaynaklanan bir mizaca işaret etmektedir.
5. Mükemmelliyetçilik
Üstün yetenekli çocuklar genellikle mükemmeliyetçi olurlar. Bu özellik onlara bir çok alanda büyük avantaj sağlar. Bu özelliğin kötü tarafı ise bazen kendi sınırlarına bile saygı göstermezler ve hep daha fazlasını talep ederler. Bu nedenle, anne ve babaların, bazı aktiviteler yaparken çocukların kendilerine fazladan yüklenmelerinin önüne geçmek için onlara yardımcı olmaları büyük önem taşımaktadır.
6. Aşırı Hassasiyet
Üstün yetenekli çocuklar çevrelerinden edindikleri bilgileri anlama konusunda ileri seviyede bir kabiliyete sahip olduklarından, hisleri ve duyguları da çok daha yoğun bir şekilde yaşayabilmektedirler. Bu durumda da ilgilendikleri konunun içeriği ile ilgili olarak aşırı hassasiyet durumu gözlemlenebilir.
7. Kendini Kontrol Etme
Genel olarak üstün yetenekli çocukların mizacının, kendilerini kontrol etme konusunda gayet başarılı olduklarını gösterdiği bilinmektedir. Bu ufaklıklar çok nadir zamanlarda dürtülerine ve duygularına yenik düşerler.
Bunun nedeni, beyinlerinin her durumu çok hızlı bir biçimde analiz etmesi ve bu sayede, kendilerine olan güveni kaybetmeyerek nasıl davranmaları gerektiğine hızlı bir biçimde karar verebilmelerinden kaynaklanmaktadır.
İyi seviyede kendini kontrol etme kabiliyeti bir çeşit utangaçlık olarak da algılanabilir. Ancak bu algı her durumda geçerli değildir. Bu noktada en önemli şey, çocukların davranışlarını herhangi bir şekilde etiketlememektir.
8. Dikkat Dağılması
Üstün yetenekli çocukların çoğu zaman dikkatlerini odaklayamadıkları zannedilir, ancak aslında bu çocuklar kendilerini derin duygular ve hayallere kaptırırlar. Kendi ilgilendikleri konularla ilgili olarak aslında aşırı derecede ilgilidirler ve bu konuları iyice kavrayarak anlayabilmek temel amaçlarıdır. Bu şekilde davranmaları onlara çok büyük bir kişisel tatmin sağlar.
9. Espri Anlayışı
Üstün yetenekli çocukların sahip oldukları en harika özelliklerden biri de mükemmel derecede bir espri anlayışına sahip olmalarıdır. Bu durum oldukça zekice ve mantıklı esprilerle kendini gösterir ve çocukların yetişkinlerle rahat ve eğlenceli bir iletişim kurmalarına yardımcı olur.
10. Eleştirel Düşünme
Üstün yetenekli çocuklar çok ileri düzeyde eleştirel düşünme kabiliyetine sahiptirler. Bir konu üzerindeki düşüncelerini genellikle objektif ve yapıcı bir yaklaşımla ifade etmeyi tercih eder ve tüm problemleri tanımlarlar. Örnek olarak, herhangi bir duruma ilişkin artı ve eksileri belirlerler. Ayrıca her tür kişilik yapısını ve bunların kendilerine göre niyetlerini kolay bir biçimde anlayabilirler.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Manzano, A., & Arranz, E. B. (2008). Contexto familiar, superdotación, talento y altas capacidades. Anuario de Psicologia.
- Nabor, R. (1957). Los niños superdotados. Revista Colombiana de Psicología.
- Oliver, P. R., Marcilla Fernández, A., & Navarro Guzmán, J. I. (1999). El alumno superdotado. Revista Latinoamericana de Psicología, 31(3). https://www.redalyc.org/pdf/805/80531309.pdf
- Pérez, L. (2004). Superdotación y familia. Faisca: revista de altas capacidades, (11), 17-36. https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/2476401.pdf