Olumlu Pekiştirme ve Olumsuz Pekiştirme Arasındaki Farklar

Pekiştirme, oldukça etkili ve kullanışlı bir davranış değiştirme yöntemidir. Özellikle çocukları eğitmek için bu yöntem kullanılabilir. Bu yazımızda olumlu pekiştirme ve olumsuz pekiştirme arasındaki farkları açıklayacağız.

Pekiştirme, çocuğun davranışlarını düzeltmeyi amaçlayan iyi bir öğretme ve eğitme yöntemidir. Adı üstünde, bu yöntem çocuğun bu davranışı daha sık yapmasını teşvik etmek amacıyla benimsenmesi istenen davranışı pekiştirmek üzerine yoğunlaşır.

Bunun karşılığında ise, uygunsuz davranışın tekrar kendisini göstermesi engellenmiş olur. Bununla birlikte, bu psiko-pedagojik kaynağı doğru bir şekilde uygulayabilmek için, olumlu ve olumsuz pekiştirme arasındaki farkları bilmeniz gerekir.

Bu davranış değiştirme yöntemi, psikolog Burrhus Frederic Skinner tarafından ortaya atılan edimsel koşullanma teorisine dayanır. Skinner’e göre, eylemler sonucu elde ettiklerimiz davranışlarımızı belirler. Eğer ödüllendirilirsek bu eylemleri tekrarlama ve olumsuz sonuç verenleri tekrarlamama eğiliminde oluruz.

Olumlu ve olumsuz pekiştirme arasındaki farklar

Bağlantılı öğrenme, davranış ve uyaran arasındaki sebep ve sonuç ilişkilerini oluşturma sürecidir. Bu yüzden, çocukların davranışlarını değiştirmek ve gerekli durumlarda müdahele etmek için oldukça etkili bir yöntemdir.

Bu tür öğretme yöntemini uygulamanın bir yolu da olumlu veya olumsuz pekiştirmedir. Bu iki tür düzeltme yöntemi arasındaki farkları açıklama zamanı geldi!

Olumlu pekiştirme

Olumlu pekiştirme, iyi bir davranışın hemen ardından bir çeşit ödül vermeye odaklanır. Çocuk iyi davrandığında, onu hemen ödüllendirmenin iyi bir fikir olduğunu unutmayın. Ödüllendirme sayesinde çocuk aynı davranışı gelecekte de tekrarlar. Olumlu pekiştirme olarak kullanılan ödüllerden bazıları aşağıdaki gibidir:

• Övgü ve iltifat
• Sarılmak
• Öpmek
• Kucaklamak
• İlgilenmek
• Yapışkan notlar hazırlamak
• Bazı ayrıcalıklar sağlamak
• Olumlu yorumlar yapmak
• Gezintiye çıkmak, seyahat etmek veya tatile gitmek
• Ödül olarak oyuncak gibi hediyeler almak

Olumsuz pekiştirme

Olumsuz pekiştirme, çocuğun istenilen davranışlar gerçekleştirme ihtimalini artırmak amacıyla hoş olmayan uyaranı ortadan kaldırmak anlamına gelir.

Bu nedenle, tıpkı olumlu pekiştirmede olduğu gibi, olumsuz pekiştirme de çocuğun doğru davranışının akabinde uygulanmalıdır. Genellikle, çocuğun davranışını değiştirmesi amaçlanarak olumsuz pekiştirme olarak kullanılan negatif uyaranlar aşağıdaki gibidir:

• Gürültü
• Eleştiri
• Ceza
• Azarlama

Olumlu ve olumsuz pekiştirme kullanmanın tavsiyeleri

Hem olumlu hem olumsuz pekiştirme, çocuk gelişimi için oldukça faydalı ve etkilidir çünkü bu öğretme yöntemleri iyi alışkanlıkları artırmaya ve uyarmaya odaklanır. Bunun sonucunda ise, kötü davranışı cezalandırmaya gerek kalmaz.

Böylece çocuktan istenen eylemleri pekiştirdiğiniz için, istemediklerinizin ortaya çıkma riskini de önlemiş olursunuz. İyi davranış aracılığıyla öğrenen çocuk, kişisel memnuniyetini sağlamış olur. Buna ek olarak, pekiştirme yönteminin çocuklara olan faydalarından bazıları aşağıdaki gibidir:

• Doğru olanı yapma motivasyonunu artırır
• Öz saygıyı ve öz kavramı geliştirir
• Olumlu iletişime teşvik eder
• Sağlıklı ve dengeli sosyal ilişkiler kurmayı destekler
• Kavrama kabiliyetini güçlendirir
• İyiyi yapmak için çaba sarf etmenin önemini pekiştirir

Bununla birlikte, hem olumlu hem de olumsuz pekiştirme yaparken amacınıza ulaşmak istiyorsanız çocuğunuzu neden ödüllendirdiğinizi ona açıklamanız gerekir. Başka bir deyişle, çocuk hangi eylemin veya davranışın ona ödül kazandırdığını bilmelidir. Bu şekilde, kendisine verilen her durumda sebep ve sonuç ilişkisi kurabilecektir.