Ergenlik Çağındakilerde Duygusal Zeka Nasıl Geliştirilir?

Ergenlik çağındakilerde duygusa zeka gelişimi, gençlerin bütünsel gelişimi ve eğitimi adına oldukça dikkat etmemiz gereken bir konudur.

Ergenlik çağındakilerde duygusal zekanın önemi uzun zamandır gündemde olan bir konu. 1920 yılından itibaren bazı yazarlar çok daha geniş çaplı bir zeka kavramından bahsetmeye başladılar: Kişinin kendi hislerinin ve başkalarının hislerinin farkında olup bunlara nasıl tepki vereceğini belirleyen bir zeka kavramı.

1995 yılında Daniel Goleman’ın Duygusal Zeka kitabının yayınlanmasından sonra, bu kavram daha da popüler hale geldi. O zamandan beri kavram, kolektif imgelem içinde güçlenmeye başladı.

Duygusal Beyin ve Rasyonel Beyin

İnsan beyninin biyolojik alt katmanlarını inceleyerek duygusal zeka kavramını daha iyi anlayabiliriz. Duygusal beynin neokorteks ya da rasyonel beyinden milyonlarca yıl önce geliştiğini rahatlıkla gözlemleyebilirsiniz.

Bu da demek oluyor ki; duygusal dürtülerimizin kontrolü altında olsak da, yaşadığımız durumları daha derin ve kesin bir şekilde yönlendirme gücüne sahibiz.

Sonuç olarak daha net ve akılcı yanıtlara ulaşmamız mümkün. Bunun temeli de duygusal zekaya dayanıyor.

Bebeklerin ve küçük çocukların duygu patlamaları yaşamaları gayet doğal karşılanabilirken, yaş ilerledikçe duygularımızı kontrol altına almamız bekleniyor. Diğer bir deyişle, zamanla iç dünyamızı kontrol etmeyi öğreniyoruz.

Ergenlik Çağındakilerde Duygusal Zeka

Ergenlik, kişisel gelişimimiz adına pek çok zorlukla karşılaştığımız, hayatımızın en kritik dönemlerinden biri. Bu dönemde, bağımsızlığımızı inşa eder ve bunun bir hak olarak tanınmasını isteriz. Aynı zamanda, ebeveynlerimiz yerine akranlarımızı örnek almaya başlarız.

Bu karmaşık değişim sürecinde içimizde duygusal fırtınalar kopmaya başlar. Oldukça yoğun ve şimdiye dek yabancı olduğumuz, bundan dolayı da bunlarla nasıl yüzleşeceğimizi bilmediğimiz duygularla baş başa kalırız. Durum böyleyken, bu hayati sürecin üstesinden gelmek gençler için pek de kolay olmayabilir.

Ergenlik Çağındakilerde Duygusal Zeka Nasıl Gelişir?

Eğer ergenlik çağındaki çocuklarımızın duygusal zekalarının gelişmesini istiyorsak, şu dört noktaya odaklanmalıyız:

Kendini Anlama: Ne Hissettiğini Anlamak

Duygularımızı sağlıklı bir şekilde yönetmek, deneyimlediğimiz duyguları tanımlamak ve onlara isim verebilmek ile başlar. Oldukça zengin ve çeşitli bir duygu haznemizin olması, karşı karşıya kaldığımız duygulardaki nüans farklılıklarını anlamamıza yardımcı olur.

Ergenlik çağındakilerde duygusal zeka gelişimini desteklemek için yararlanabileceğimiz pek çok kaynak bulunmaktadır. Örneğin, bir duygular sözlüğü kullanabilir ya da yine gençlerin iç dünyalarını anlamalarına ve bunları kelimelere dökmelerine yardımcı olacak başka araçlara başvurabiliriz.

Ergenlik Çağındakilerde Empati: Diğerlerinin Ne Hissettiklerini Anlamak

Empati kurabilmek her insanın sahip olması gereken olmazsa olmaz yetilerden biridir. Empatiye, kendini başkalarının yerine koyabilme ve yine başkalarının hislerini ya da yaptıkları hareketlerin ardında yatan motivasyonları kavrayabilme sanatı diyebiliriz. Empati demişken , Heider’in yüklem teorisini hatırlayalım.

Bu teoriye göre, diğerlerinin davranışlarını yargılarken, bunun onların kişiliklerinden kaynaklandığını düşünürüz. Diğer bir deyişle, bu davranışın hangi koşullarda meydana geldiğini düşünmeyiz.

Bundan dolayı, kendimiz hakkında konuşurken, “Sinirli olduğum için sana bağırdım.” gibi cümleler kurarız. Fakat, başkaları hakkında konuşurken, “Bana bağırdı çünkü o kötü bir insan.” gibi laflar sarf ederiz.

Ergenlik çağındakileri, yaşadıkları durumları daha derinlemesine analiz etmeleri ve başkalarının davranışları ardında yatan sebepleri düşünmeleri yönünde eğitmeliyiz.

Kendini Kontrol Etme: Duygulara Göre Nasıl Hareket Edeceğine Karar Vermek

Burada üstünde durulması gereken kelime öbeği karar verme.  Kendini kontrol etmek duyguları bastırmak anlamına gelmez. Reaksiyon yerine aksiyonda bulunmak, yani; ani bir şekilde tepki vermek yerine, kontrollü bir şekilde harekete geçmek anlamına gelir. İyi duygu kötü duygu diye bir şey yoktur. Fakat doğuracakları sonuca göre yararlı ve yararlı olmayan duygular vardır.

Bundan dolayı, gençlere ilk gelen dürtü ile hareket etmek yerine, önce duygularının meydana getireceği sonuçları değerlendirmelerini öğretin. Bu sayede yaşadıkları duygu durumlarını birer rehber olarak kullanabilirler. Aynı zamanda, yapacakları şeylerin doğuracağı sonuçların da sorumluluğunu almayı öğrenirler.

Sosyal Beceriler: Diğerlerinin Duygularına Göre Nasıl Hareket Edeceğine Karar Vermek

Son olarak, ergenlik çağındakilerde duygusal zekanın gelişimine destek olacak bir diğer şey, özgüvenli iletişimi desteklemektir.

Bu sayede gençler kendilerini özgür ve saygılı bir biçimde ifade edebilirler. Aynı zamanda başkalarının hakkını yemeden kendi haklarını savunabilirler.

Özgüvenli bir şekilde iletişim kurarak duygularla kolay bir şekilde başa çıkılabilir ve her iki tarafın da yararına olacak şekilde faydalı çözümlere ulaşılabilir.