Çocuklarda Zihinsel Engellerle Nasıl Mücadele Edilir?

Bir çocuğun düşünsel ya da zeka anlamında yetersizliklerinin bulunduğunu görmek ciddi derecede stres yaratır. Bu durum, anne babaların zor zamanlar geçirmelerine neden olur. Bu yazıda, böyle bir durumla karşı karşıya kaldığınızda neler yapabileceğinize değiniyoruz.
Çocuklarda Zihinsel Engellerle Nasıl Mücadele Edilir?

Son Güncelleme: 08 Eylül, 2019

Anne ve babalar, bir bebek sahibi olmaya hazırlanırken, bu bebeğin dış görünüşü, kişilik yapısı, özellikleri vb. gibi konularla ilgili birtakım beklentiler içine girerler. Ancak bebek bir yetersizlikle ya da engelle doğduğunda tüm bu dünyaları adeta başlarına yıkılır ve bu yeni duruma bir şekilde alışmak zorundadırlar. Bu yüzden aşağıda detaylarına indiğimiz bu yazıda, çocuklarda zihinsel bir yetersizlikle karşı karşıya kalınması durumunda ne yapmanız gerektiği konusunda bazı bilgiler vereceğiz.

Zihinsel problemi bulunan çocuklarda hastalığın seyrinin istenilen şekilde gelişmesi ve yeterli gelişimin sağlanması için evde verilen eğitim büyük önem taşımaktadır. Bu çocuklara eşit bir biçimde davranmak ve sınırlarının bilincinde olarak hareket etmek çok önemlidir. Elbette bunu yaparken de aşırı korumacı bir tavır sergilememeye dikkat etmek gerekir.

“Özel bir çocuğa sahip olmak, onu eğitecek bir öğretmen, ona bakacak bir doktor, onu başkaları önünde temsil edecek bir avukat ve onu koruyacak bir dişi aslan olmak demektir.”

– Easter Flavia –

Düşünsel yetersizliğe sahip bir çocuk

Zihinsel Engel Hangi Konuları Kapsar?

Günümüzde zihinsel engel denilince, bir insanın yaşına göre beklenen seviyeden belirgin bir biçimde daha az gelişim göstermesi durumu kastedilmektedir. Gelişimin yeterli düzeyde olmadığı bu alanlar şu şekildedir:

  • Düşünsel fonksiyonlar
  • Uyumsal davranışlar

Bunlara ek olarak, zihinsel yetersizlik sorunu bulunan çocuklarda genellikle aşağıdaki durumlar gözlemlenir:

  • Kaba ve ince motor becerilerinde birtakım problemler sergilenmesi.
  • Kas hipotonisi.
  • Fiziksel çevre ile bağ kurmada sorunlar yaşanması.
  • Sosyal ve iletişim bağlamında etkileşim kurmada sorunlar yaşanması.
  • Kişisel serbestlik ve kendi başına hareket edebilme yetilerinin geliştirilmesi ile ilgili problemlerle karşılaşılması.

Çocuklarda Zihinsel Yetersizlikle Nasıl Mücadele Edilir?

Öncelikle zihinsel engellere sahip bir çocuğunuz olduğunu kabul etmeniz ve bu gerçeği özümsemeniz gerekmektedir. Bunu başarmak bazen zor olabilir ve hatta kimi durumlarda bu gerçekten dolayı depresif bir dönemden geçebilirsiniz. Bu nedenle, böyle zor bir durumla mücadele edebilmek için konunun uzmanlarından yardım almak son derece önemli ve gereklidir. Uzman yardımına başvurmak, hayatları süresince bu gerçekle yaşamak durumunda olan hem anne ve babalar hem de çocuklar için gerekli tavsiyelere ulaşmalarını sağlayacağından çok faydalı olacaktır.

Bu bağlamda, teşhisin ne olduğunu ve sorunun tam olarak niteliğini anlamak önemlidir. Çünkü ancak bu şekilde konunun uzmanları ve diğer ilgililerden destek alabilmek mümkün olacaktır. Bu şekilde anne ve babaların şu adımları takip etmeleri önerilmektedir:

  • Gözlemleme ve gerektiğinde müdahale etme stratejilerini öğrenin .
  • Harekete geçirme ve iyi birer anne ve baba olma yeteneklerini edinin.
  • Çocuğun davranışlarının yorumlanması ve doğru bir biçimde eğitiminin sağlanması için gerekli özelliklerinizi geliştirin.
  • Zihinsel engel konusunda bilgi sahibi olun.
  • Benzer durumda bulunan diğer ailelerle iletişime geçin.

Tüm bu bilgiler, zihinsel engel sahibi çocukların hayatlarına kalite katabilmek için gerekli bilgiler arasında bulunmaktadır. Ancak bunlara ek olarak, anne ve babaların bu tür durumlarda çocuklarına karşı aşırı korumacı davranmamaları da çok önemlidir. Yani ebeveynlerin, çocuklarının yapabileceklerini ve kabiliyetlerini fazla hafife almamaları gerekmektedir.

Benzer şekilde çiftlerin kendi aralarındaki ilişkiler için de tavsiye ve yardım almaları önemlidir. Çünkü çocuğun eğitim sürecinde anne ve babanın sürekli çatışma yaşaması ya da çiftlerden birinin içinde bulundukları durumun yükünü çekmekte zorlanması, yaşadıkları sürecin daha da kötüleşmesine yol açabilir.

Aynı zamanda diğer çocuklarla ve geniş aile bireyleri ile (büyükanne ve büyükbabalar, amcalar, dayılar, kuzenler vs.) ilişkilerin nasıl kurulduğunu da yakından takip etmemiz gerekir. Böylelikle bu kişilerin, çocuğu ve davranışlarını anladıklarından emin olabiliriz.

“Sahip olduğum en özel şeyler, mümkün olduğunca kendi kendime hareket edebilmem için mücadele eden ailem ve etrafımdaki insanlardır.”

– Pablo Pineda –

Engelli çocuklar

Engeller: Farklı Bir Yol

Annelik ya da babalığın başlangıç noktası olan bir çocuğun dünyaya gelişi, her insanın hayatındaki en önemli değişim anlarından biri demektir. Ancak bebekte zihinsel anlamda bazı sorunlar bulunuyorsa, bu durum sıra dışı ya da beklenmedik olarak nitelendirilir. Bu yüzden, diğer bebeklerin büyüme süreçlerinden farklılık gösteren bu tür durumlarda çocuğun özel ihtiyaçlarının nasıl karşılanması gerektiğini öğrenmek, anne ve babaların öncelikli görevleri arasında yer almaktadır.

Bu nedenle, zihinsel engelli çocukların anne ve babaları, hem çocuklarının hem de kendilerinin ve ailelerinin hayat kalitelerini artırabilmek için yardıma ihtiyaç duyarlar. Son olarak, Avrupa’daki ilk down sendromlu öğretmen olan ve başarının canlı bir örneğini temsil eden Pablo Pineda’nın şu sözünü hatırlamak faydalı olacaktır:

“Engelli insan yoktur, farklı yetenekleri olan insanlar vardır.”

– Pablo Pineda –

Bu cümleyi, çocukları zihinsel engelli olan tüm anne ve babaların beyinlerine kazımaları gerekmektedir. Böylelikle çocuklarının sahip olduğu özelliklere ve kabiliyetlere güvenebilir ve bunları güçlendirmek için daha etkin bir biçimde çalışma motivasyonuna sahip olabilirler.


Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.


  • Asociación Americana de Discapacidades Intelectuales y del Desarrollo-AAIDD. (2010). Discapacidad intelectual: Definición, clasificación y sistemas de apoyo. Madrid: Alianza.
  • Candel-Gil, I. (2005). Elaboración de un programa de atención temprana. Electronic Journal of Research in Educational Psychology3(7), 151-192.
  • Guevara Benítez, Y. y Soto, E. G. (2012). Las familias ante la discapacidad. Revista electrónica de psicología Iztacala15(3), 1023-1050.
  • Tamarit, J. (2009). Atención Temprana: avanzando hacia un modelo inclusivo orientado a la calidad de vida familiar y al desarrollo de competencias personales significativas tanto en los niños y niñas como en sus familias. Madrid: FEAPS.

Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.