Bebekler İçin Güzel Bir Oyun: Hazine Sepeti

"Çocuklar öğrenmek için oyun oynamazlar; oyun oynadıkları için öğrenirler." - Jean Piaget -. Bu yazımızda Bebek Hazinesi Sepeti oyunundan bahsediyoruz.

Bebekler, 6 ila 12 ay arasında oturmaya ve motor yetenekleri ile koordinasyon becerilerini geliştirmeye başlarlar. Sizlere, kreş ya da evinizde onlar için oldukça faydalı bir oyun olan ve aynı zamanda araştırıp öğrenmelerini sağlayan bir aktivite öneriyoruz: Hazine Sepeti.

Hazine Sepeti: Bebekler İçin Güzel Bir Oyun

Hazine Sepeti, İngiliz pedagog Elinor Goldschmied tarafından geliştirilen ve 6 ila 12 aylık bebekler için dizayn edilmiş olan bir oyundur. Bu oyunda, içi bebeklerin araştırıp keşfetmeleri ve kendi istedikleri gibi serbestçe oynamaları için farklı nesnelerle dolu bir sepet bulunmaktadır. Hazine sepeti oyunu sayesinde bebeklerin beş duyu becerileri ile alıcılarının geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Bu sepete koyacağımız nesneler, eşyalar ve malzemelerin seçimi son derece önemlidir. Çünkü bunlar oyunun amacına ulaşmak için anahtar görevi görmektedirler. Bu nesneler sayesinde bebeklerin şu duyularının harekete geçirilmesi, geliştirilmesi ve daha hassas bir hale gelmesi sağlanmaktadır: Dokunma (şekil, ağırlık, sıcaklık, doku vb.), koklama ve tatma (farklı tatlar ve kokular), duyma (tıkırdama, vurma, kırılma, çatırdama, sessizlik vb.), görme (renk, büyüklük, kapladığı alan, ışık, parlaklık vb).

Kendi Hazine Sepetinizi Oluşturun

Bir hazine sepeti yapmak hiç de zor bir iş değildir. İhtiyacımız olan şeyler bir sepet ve bunun içine koyacağımız, her gün kreşte ya da evde kullanılan malzemeler olacaktır.

Sepet yüksek olmamalı, dokusu hasır benzeri örgü olmalı ve tutamaçları bulunmamalıdır. İçine 50 – 60 civarında nesne koymamız gerekir. Bunlar tahta, bez, yün, metal, deri, karton, kağıt ve hatta meyveler, kabuklular ya da mantar tapa gibi doğal nesneler bile olabilir.

Bu oyunun yaratıcısı olan Goldschmied’e göre plastik malzemeler ve satın alınmış oyuncakların bu sepette bulunmaması gerekir. Çünkü bu oyuncaklar verimsiz ve kötü duyu performansı sunarlar ve çocuklar bu tür nesnelere karşı kısa sürede ilgilerini kaybederler.

Sepetin içindeki malzemelerin zaman zaman yenilenmesi, artırılması ya da başka nesnelerle değiştirilmesi tavsiye edilmektedir. Bu sayede çocuklar daha etkili ve öğretici tecrübeler yaşayabilir ve oyuna olan ilgileri canlı kalır. Elbette oyun esnasında çocukların hijyen ve güvenliklerinin de mutlaka dikkate alınması gerekmektedir.

Şimdi sizlere hazine sepetine koyabileceğiniz eşya grupları ve bu gruplarda bulunabilecek bazı malzemelerden örnekler verelim.

• Doğal nesneler: taş, kabuk, ananas, mantar tapa, tüy, elma…
• Doğal malzeme şeklindeki nesneler: yün yumağı, ayakkabı fırçası, makyaj fırçası…
• Tahta nesneler: kaşık, çamaşır mandalı, daire, biberlik…
• Metal nesneler: kaşık, anahtar, mızıka…
• Deri eşyalar ve elbiseler: deri çanta, top, kokulu elbise torbası…
• Kağıt ve karton nesneler: defter, karton daire, kese kağıdı, üzerinde tanıdık resimlerin bulunduğu posta kartları…

 Hazine Sepeti Oyununun Faydalı Yönleri

Bu oyunda bebeklerin çok çeşitli nesneler ve malzemelerle oynamaları nedeniyle aşağıda sıraladığımız özelliklerin gelişmesine katkı sağlanmaktadır:

• Motor becerileri. Bebeklerin nesnelerle oynarken ince motor becerileri gelişirken, daha uzaktaki nesnelere ulaşmak için yaptıkları hareketlerse kaba psikomotor becerilerinin gelişmesine yardımcı olur.
• Keşfetme merakı. Bebekler oyun esnasında birbirinden farklı keşfetme aktiviteleri tercih eder ve yaparlar. Bunu yaparken de herhangi bir şekilde bir yetişkin tarafından müdahale edilmez. Bu aktivitelerin her biri “nesnelerle oynama” konusunda onların tercihlerini ve farklılıklarını ortaya koyar.
• Duyuların harekete geçirilmesi ve gelişimi. Bebekler nesneleri inceler, bunları ağzına götürür, onlarla oynar, onlara vururlar. Bu sayede bu nesnelerin ağırlıklarını, boyutlarını, şekillerini, dokularını, sesleri, kokularını vb. keşfederler.

• Farklı koordinasyon yeteneklerinin gelişimi. Göz, el, ağız ve denge gibi koordinasyonların gelişimine katkı sağlar.
• Konsantrasyon yeteneğinin artması. Ufaklıklar bu oyunu oynarken kendilerine göre oldukça uzun zaman harcarlar. Nesneleri incelerler, bunlarla farklı biçimlerde oynarlar, ağızlarına götürürler, vururlar ya da çıkardıkları sesleri dinlerler.

Eğiticilerin ya da Yetişkinlerin Rolleri

Bu oyun esnasında eğiticinin ya da herhangi bir yetişkinin üzerine düşen görev, bebeğin güvenli bir biçimde oynadığını görmek ve onu yakından gözetlemektir. Kısa bir bakış, sevgi ifade eden küçük bir jest ya da minik bir gülümseme bile bebekle temas kurmak için yeterli olacak ve bebek bu sayede kendini güvende hissederek keşfetmekten keyif almaya başlayacaktır.

Zor olsa da yetişkinlerin oyun süresince bebeklere müdahale etmemeleri gerekir. Onlara farklı nesneleri sunmamalı ve aynı zamanda bunları düzgün bir biçimde ellerine alabilmeleri için yardım etmemelidirler. Ayrıca oyunun yaratıcısı olan Goldschmied’e göre oyun esnasında bebekle diyalog kurmak da tavsiye edilmemektedir. Çünkü bu tür konuşmalar bebeğin oyuna dikkatini toplayamamasına neden olmaktadır. Ayrıca oyun oynarken bebeklerin çıkardıkları konuşma sesleri de dil gelişim sürecinin önemli bir parçasıdır. Bunun yanında çocuğun bir noktada gerçekten kendine zarar verebileceğini gördüğümüz zaman müdahale etmemiz gerekir.

Bebeğin yorulduğunu ve oyuna olan ilgisini kaybettiğini gördüğümüzde artık sepeti kaldırarak oyunu sonlandırabiliriz. Bu bağlamda, belirli bir oyun süresi belirlemek ya da tahmin etmek gerekli değildir. Çünkü oyunun ne kadar süreceğine çocuk karar verir.

Yazımızın başında Hazine Sepeti oyununun 6 ila 12 ay arasında bulunan bebekler için tavsiye edildiğini söylemiştik. 12 ila 24 ay ve hatta daha büyük yaşlardaki çocuklarda ise keşfetme ve serbest bir biçimde araştırmayı teşvik eden oldukça ilginç bir oyun daha bulunmaktadır: Bulgusal Oyun.