Gianni Rodari: Mizah, Kurgu ve Oyunlar
Çocuk edebiyatının canlı türlerinden birinin yaratıcısı, yeni fikirlerin ve hayal gücünün ustasıdır. Eğitim dünyası ve çocuklar ile hep çok yakın temas içinde olmuştur. Hayal gücü ve kurgu alanlarındaki çabaları ona eğitim dünyasında hak ettiği ayrıcalıklı yeri kazandırmıştır. Evet, bahsettiğimiz yazar, mizah, kurgu ve oyunların büyük ustası yazar Gianni Rodari.
Gianni Rodari: Mizah, Kurgu ve Oyunlar
Eğitim dünyası ve çocuklar ile çok yakın ilişkiler içinde olan Rodari, okullarda geçmişten bu yana uygulanan klasik teknikleri ve metotları değiştirme görevinde önemli bir rol üstlenmiştir. Bu bağlamda, hayal gücü ve yaratıcılığın okul sürecinde özel bir yere sahip olması konusunda çok ciddi çaba göstermiştir. Okullarda yaptığı çalışmalar sonucunda Kurgunun Grameri (The Grammar of Fantasy) adlı kitabı yazmıştır. Bu kitap pedagoji bilim dalına önemli bir katkı olarak kabul edilmektedir. Kaleme aldığı bu kitapla Rodari, edebiyat alanındaki devrim niteliği taşıyan yenilikçi fikirlerini geniş kitlelere aktarma şansına sahip olmuştur.
Aşağıda sizlere onun hikayelerinden bazılarını kısaca tanıtıyoruz. Bunların bir kısmında Rodari destekleyici bir niteliği olmayan ve tüketim odaklı olarak gördüğü toplumu eleştirmekten geri kalmamaktadır. Aynı zamanda bu hikayeler ufaklıkların da eleştirel bir ruh kazanmaları için faydalı birer yardımcı niteliği taşımaktadır. Elbette ince bir espri ve mizah anlayışı ile birlikte…
Gianni Rodari ve Okumaya Yeni Başlayan Çocuklar İçin Hikayeler
Hayvanat Bahçesi Olmayan Hayvanlar (3 Yaş ve Üzeri)
Kısa hikayelerden oluşan, içinde mizah ve pek çok fantastik hayvan barındıran bu kitapta hayvanların yaşantısı ve hayata dair beklentileri yer alıyor. İp cambazları, bisiklete binen kaplumbağalar, fotoğrafçı tilkiler, çete ayılar ve eğitimli atlar… Tam anlamıyla şamatalı ve neşeli karakterler geçidi… Eğlence garantili bir hikaye kitabı.
Stockholm Şehrini Satın Alan Adam (3 Yaş ve Üzeri)
Kitapta bazı küçük adamlar Garvirate pazarında pek çok şey satmaktadırlar. Ticaret ve alım satım konusunda onlardan daha bilgili profesyonelleri başka bir yerde bulmak ise mümkün değildir. Bir gün son derece garip şeyler satan bir adam çıkagelir: Karadağ, Hint Okyanusu, Ay’daki denizler… O kadar saçmalar, o kadar abuk sabuk şeyler söyler ki, bir saat sonra Stockholm’den başka satacak hiçbir şeyi kalmaz. Bu şehri ise bir berber, saç tıraşı ve kolonya ile ferahlama karşılığında satın alır.
Kafa Karıştırıcı Hikayeler (4 Yaş ve Üzeri)
Büyükbaba torununa Kırmızı Başlıklı Kız‘ın hikayesini anlatırmış. Ancak bu hikayeyi anlatırken her defasında pek çok yanlış bilgiler verirmiş. Acaba bu yanlışları hikayeyi yeterince bilmediği için mi yaparmış? – Bir zamanlar Sarı Başlıklı bir kız yaşarmış. Bu kız ormandan geçerken bir zürafaya rastlamış… – Hiç de öyle değil demiş torunu. Büyükbaba bu sayede torununun hikayeyi doğru bir biçimde anlatmasını sağlarmış. Yani burada anlatılmak istene, böyle hikayelerle ortaya çıkan kafa karışıklığının aslında çok faydalı birer ifade aracı haline dönüşebildikleri gerçeğidir.
Jaime de Cristal (5 Yaş ve Üzeri)
Çok uzun zaman önce uzak bir şehirde şeffaf bir çocuk dünyaya gelmiş. Çocuğun vücuduna bakıldığında tıpkı hava ya da su gibi şeffaf bir biçimde onu görmek mümkünmüş. Çocuğun kalp atışları ya da bir akvaryumdaki balık gibi zihninden geçen düşünceleri herkes tarafından görülebilirmiş.
Maalesef bir süre sonra zalim bir despot şehri adaletsiz, kötü ve baskıcı bir biçimde yönetmeye başlamış. Eğer herhangi bir kişi onu protesto etmeye kalkışırsa arkasında hiçbir iz bırakmadan ortadan kayboluyormuş. Ancak buna rağmen Jaime sessiz kalamamış. Her ne kadar ağzını açıp tek laf etmese de, düşünceleri onun adına konuşuyormuş. Çünkü şeffaf olduğu için herkes kafasına baktığında despotun adaletsizlikleri ve şiddeti ile ilgili düşüncelerini rahatlıkla okuyabiliyormuş. Bu hikaye gerçeğin gücünü konu alıyor.
Çocuklar ve Gençler İçin Gianni Rodari Hikayeleri
Telefonla Hikaye Anlatımı (7 Yaş ve Üzeri)
Bu kitap, kurgu dolu ancak aynı zamanda gerçeklerle de bağlantısı bulunan kısa hikayelerden oluşuyor. Esprili, kışkırtıcı, mizah dolu, farklı kurgulardan ve hatta oyunlardan oluşan çok sayıda hikayeyi bu kitapta bulmak mümkün.
“Bir zamanlar Mr. Bianchi de Varese adında bir adam yaşarmış. Seyahat eden bir tüccar olduğu için haftanın altı günü gezer, İtalya’nın her yerini, doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine kadar seyahat eder durur ve tıbbi malzemeler satarmış.
Cumartesi günleri evine döner ve pazartesi hava aydınlanmadan tekrar yola koyulurmuş. Ancak evden çıkmadan önce kızı ona şu hatırlatmayı yaparmış: “Babacığımn sakın unutma: Her gece bir hikaye. İşte bu yüzden nereye giderse gitsin Mr. Bianchi her gece saat dokuzda Varese’yi telefonlar arar ve kızına bir hikaye anlatırmış.”
A’dan Z’ye (8 Yaş ve Üzeri)
Şiirin, mısraların ve kısa masalların karşı konulmaz ve çılgın alfabesinden oluşan bir kitap. Üzerinde düşünmek, gülmek ve öğrenmek için çok iyi bir seçenek. Gianni Rodari bu kitabıyla, anlatmanın dünyalar inşa ettiğini ve konuşmanın içinde oyun ve kurgunun kaçınılmaz ögeler olduğunu ifade etmeye çalışıyor.
Sevgiyle inşa ettikleri beton köprü neden yıkıldı? Pisa Kulesi neden eğik duruyor? Acaba mimarlar onu yaparken belirli bir denge unsurunu dikkate almış olabilir mi?
“Bazen hatalar ne kadar da güzeldir!”
Mr. Gato’nun İşi (8 Yaş ve Üzeri)
Konserve fareden daha lezzetli ne olabilir ki? İşte Bay Kedi’nin dükkanında satmaya çalıştığı şey bu. Sahibinin bakış açısıyla gerçekten de mükemmel bir iş. Ancak elbette fareler onunla aynı fikirde değiller.
Dört Köşe Oyunu (9 Yaş ve Üzeri)
Bu mantıksız, esprili ve farklı oyunlar içeren gerçeküstü hikayelerde yazar, günümüz toplumunun pek çok alışkanlıklarını sorguluyor. Gökkuşağını yiyen “Vipiteno’nun ineği”, bir tavukla evlenmek isteyen “Verona’lı genç adam” ya da şeytani oyuncakları yok ederek dünyayı çok büyük bir tehlikeden kurtaran bir “Emekli”…
Gip Televizyonda (9 Yaş ve Üzeri)
Televizyona aşırı derecede düşkün olan bir çocuğu konu alan kurgusal ve mizah yüklü bir hikaye çıkıyor şimdi de karşımıza. Gip’in normal dışı bir derecede televizyon izlemesi bilinmeyen bir kuvvet tarafından televizyonun içine çekilmesine yol açıyor. Burada Gip, dünyanın farklı ülkelerinde yayınlanan pek çok programda sırayla yer alıyor.
İlginç Bir Gianni Rodari Kitabı: Gelsomino Yalancılar Ülkesinde (10 Yaş ve Üzeri)
Gelsomino adındaki bir çocuk ve en iyi arkadaşı Yalancılar Ülkesinin sahibi Kral Jaimon ile karşı karşıya gelirler. Bu kral, ülkesini yalanlarla donatmış ve insanlara korku salmıştır. Gerçeği söylemenin suç sayıldığı bu ülkede yalan söylemek yasal bir gereklilik olarak uygulanır. Eğer bir kişi doğru söylerse büyük cezalara çarptırılır. Gelsomino’nun o denli güçlü bir sesi vardır ki devasa kaleleri bir çığlığı ile yıkabilir.
Gianni Rodari ve Oyun Hikayeleri (10 Yaş ve Üzeri)
Bu kitabında Gianni Rodari, toplumun ve kişinin karşı karşıya kaldığı sorunlar hakkında çocuklara nasıl düşünmeleri gerektiğini öğretmeyi amaçlıyor. Oyun Hikayeleri adlı kitapta toplam yirmi adet kısa hikaye bulunuyor. Bunların her biri üç farklı sonla bitiyor. Yani okuyucu hikayeyi okuyor, düşünüyor ve eğer sonu beğendiği gibi bitmiyorsa kendi düşündüğü bir son yaratabiliyor, bunu yazabiliyor ya da çizebiliyor. Gerçekten de eğlenceli bir kitap!
Hatalar Kitabı (10 Yaş ve Üzeri)
Profesör Grammaticus’un şiirleri, hikayeleri ve masallarıyla Rodari bizlere bazı yazım yanlışları, gramer hataları ve diğer çok daha ciddi hatalar yardımıyla esprili bir anlatım sunuyor.
Bir zamanlar genç bir adam yaşarmış. Bu genç adam çok büyük bir mucit olmayı hayal edermiş. Gece gündüz çalışmış, yıllarca okumuş ve sonunda kendi kişisel günlüğünü kaleme almış: “Yeterince okuyup çalıştım, daha şimdiden bir hymbestigator (kutsal mucit gibi çağrışım yapan uydurma bir kelime) olmayı başardım. Artık ne kadar kıymetli olduğumu herkese ispatlayabilirim.”
Kaleme Alınmış Hikayeler (12 Yaş ve Üzeri)
Bu kitap, son derece ilginç ve çılgın planlar, aşırı uçlarda bir kurgu ve espri anlayışıyla bezenmiş yirmi altı adet hikayeden oluşuyor. Bu hikayeler genç okurları günümüzün tüketim temelli toplumunu ironik bir biçimde eleştirerek eğlendirme amacı güdüyor.
“Bilge bir timsah” bir yarışmaya katılmak için televizyon stüdyolarına gidiyor; ikizler “Marco ve Mirko” şeytan hakkında bir yazı yazıyorlar; “Garibaldi Köprüsündeki balıkçı” ise kızgın çünkü balıklar onun oltasına değil diğer oltalardaki iğnelere takılmayı tercih ediyorlar. Tüketim toplumuna ironik bir eleştiri niteliği taşıyan sıradışı ve özel bir kitap.
Kurgunun Grameri (The Grammar of Fantasy): Gianni Rodari, Mizah, Kurgu ve Oyunlar
Son olarak Gianni Rodari’nin en simgesel kitaplarından birini sizlere sunmak istiyoruz: Kurgunun Grameri. Bu kitap, anne ve babalar, eğitimciler ve öğretim sistemi içinde hayal gücünün bulunması gerektiğini düşünen herkes için kaleme alınmış bir yapıt. Kitapta çocuklar için nasıl hikayeler uydurabileceğimiz anlatılıyor. Ayrıca çocukların da kendi hikayelerini yaratmaları için onlara nasıl yardımcı olabileceğimize ilişkin öneriler de yer alıyor. Bu bağlamda kitabın içeriğinde, anlatım sanatı ile ilgili toplam kırk beş adet teknik yer alıyor.
