Zorbalığa Karşı Ekolojik Çözüm

Zorbalık ya da diğer bir deyişle fiziksel şiddete karşı uygulanabilecek yöntemlerden biri de Bronfenbrenner tarafından geliştirilmiş olan ekolojik teoridir. Bu yazımızda sizlere, zorbalığa karşı ekolojik yaklaşımın nasıl uygulanabileceğini aktarıyoruz.

Zorbalık ya da fiziksel şiddetin, bir eğitim problemi olduğu kadar aynı zamanda sosyal bir sorun olduğunun da altını çizmek gerekir. Bu nedenle, zorbalığa karşı ekolojik yaklaşım modelini temel alan önlemler, bu sorunun çözümü için benimsenebilecek etkin yaklaşımlar arasında bulunmaktadır.

Bu bağlamda, çözüm için çocukların büyüyüp geliştikleri tüm ortamların bu sürece dahil edilmesi çok önemlidir. Çünkü okulda yaşanan bu tür bir şiddetin önüne geçebilmek için çeşitli ortamların farklı türdeki katkılarının etkisi olacaktır.

Zorbalık Sorununa Çözüm Bulma Hakkı

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde onaylanan Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre, çocukların garanti altına alınması gereken bir dizi hakları bulunmaktadır. Bu haklardan bir tanesi de, söz konusu sözleşmenin 19. maddesi ile belirlenmiş olan, çocuğun fiziksel ve kişisel bütünlüğünün muhafaza altına alınması ve her türlü şiddet ve kötü muameleden korunması hakkıdır.

Bu çerçevede, çocukların korunması gereken alanlardan biri de eğitim gördükleri yerlerdir. Bu bağlamda, okullarda çok sayıda çocuğun çeşitli türde şiddete maruz kaldıkları oldukça iyi bilinen gerçekler arasında bulunmaktadır. Bu durum asla hoş görülemez ve bunu önlemek için her türlü önlem alınmalı ve yapılması gereken her girişim zamanında yapılmalıdır. Böylelikle her çocuğa güvenli ve huzurlu bir ortamda kaliteli eğitim alma imkanı sunulmalıdır.

Aslında eğitim sistemleri, zorbalık sorununun çözümü için oldukça ayrıcalıklı ve özel bir konuma sahiptir. Çünkü eğitim sistemleri ve sahip oldukları imkanlar, hem öğrencilere hem de ailelerine iletişim kurmak, müzakere etmek ve sorunları konuşarak çözmek için gerekli yapıcı ve pozitif yetenekleri verebilecek kapasiteyi sunmaktadır.

Zorbalığa Karşı Ekolojik Yaklaşım

Zorbalık ya da çeşitli şiddet eylemlerine karşı Bronfenbrenner Ekolojik Sistemler Teorisinin dikkate alınması, bu sorunla etkin bir biçimde mücadele etmek için faydalı bir yöntem olacaktır. Bu teori, insanoğlunun biyolojik değerler ve farklı çevresel ortamlarla etkileşim halindeki gelişimini açıklamaktadır. Bu bağlamda, Bronfenbrenner teorisi, beş farklı sistemin varlığını savunmaktadır:

• Mikrosistem
• Mezosistem
• Egzosistem
• Makrosistem
• Kronosistem

Yukarıda sıraladığımız bu sistemler, çocukların yaşantılarına aşağıda açıkladığımız şekilde uygulanabilir.

Zorbalığa Karşı Ekolojik Yaklaşım: Çocuklar İçin Etkileşim Sistemleri

Mikrosistem

Çocuğun yanındaki ve en yakınındaki çevreyi ifade eder. Temel olarak en yakın çevre aile bireylerinden oluşmaktadır. Ancak aileye ek olarak okul (sınıf, öğretmenler, sınıf arkadaşları) ve arkadaşlık grupları da bu sistem içerisine girmektedir.

Mezosistem

Bu sistem, çocuğun en yakınında bulunan aile ve eğitim çevresini içeren sistemle ilişkilerin bulunduğu sistemdir. Ayrıca sosyal ve sağlık alanlarında, bu iki sistem arasındaki bağlantıyı ifade eder.

Egzosistem

Çocuğun psikolojik bağlamda ilişkisinin bulunduğu, ancak fiziksel bağlantısının bulunmadığı sosyal içerikleri barındıran sistemdir. Zorbalık ya da şiddet açısından hem insan haklarını öngören yürürlükteki yasalar hem de bu ciddi problemi seslendirerek sorunun gündeme gelmesine yardımcı olan medya çocuk gelişimine önemli katkı sunmaktadır.

Makrosistem

Çocuğun ilgili olduğu kültürel inanışlar, politik ideoloji, din vb. kavramların içinde bulunduğu sistemdir. Bazı durumlarda, bu özellikler ayrımcılık ve zorbalığın temel nedenleri arasında yer almaktadır.

Kronosistem

Toplumsal hayatın bütünüyle gelişimi ve evrilmesini konu alan sistemdir. Bu nedenle, çocuğun içinde büyüyüp yetiştiği kültürü ifade etmektedir. 

Zorbalığa Karşı Ekolojik Yaklaşımın Önemi

Zorbalığa karşı ekolojik yaklaşımın benimsenmesi ve uygulanması son derece önemlidir. Çünkü eğer bu sistemler, zorbalık ve şiddetin önlenmesi amacıyla birbiri ile ilişkili ve işbirliği içinde kullanılabilirse, alınan önlemlerin çok daha etkin bir biçimde uygulanması da garanti altına alınabilecektir.

Bu nedenle, zorbalığı önleme stratejileri belirlenirken bunların, çocukların yetiştiği farklı çevrelerin birbiri ile etkileşimini sağlayan ve bu etkileşimi dikkate alan eğitim modelleri ile uyumlu olmasını sağlamak önemli bir ihtiyaçtır.