Çocuğunuza Eleştirel Düşünmeyi Öğretmenizin Yolları
Çocuğunuza eleştirel düşünmeyi öğretmek kolay bir iş değildir. Burada karşınıza iki zorluk çıkıyor: Ç ocuğunuza kendini düşünmesini öğretmek fakat ikinci olarak da itaatkar olmasını beklemek. Bunların zorluk yaratabileceği bir gerçek, fakat üstesinden gelmek için belli bir metodu uygulamak yeterli olacaktır.
Ebeveynlerin kuracağı otorite çocukların öğrenme deneyimini daha da özgürleştirmek için kullanılabilir. Onlara kendileri adına düşünmeyi başka tekniklerle de öğretebilirsiniz. Karşılıklı konuşma, tartışma ve günlük deneyimler bu sürecin olmazsa olmazlarındandır.
Sağduyu Eğitimi
Ortak bir paydada buluşulabilen her konu çocuklara kendilerini düşünmeleri adına yararlı olabilir. “Kahvaltıda ne yemek istersin?” ya da “Bu filmin hangi yönü hoşuna gitti?” gibi sorular harika bir başlangıç olabilir. Bu sorular anlamlı bir alışverişin gerçekleşmesini ve çocuğunuza eleştirel düşünmeyi öğretmenizi sağlar.
Her yanıt başka bir soruyu doğurur. Böyle bir iletişim sayesinde de çocuklar kendi sorularını sormaya başlarlar. Anne babalar da bu süreçte rehber görevi görürler.
Fakat ebeveynlik rolünüzü çocuğunuzu istediğiniz şekilde yönlendirmek için suistimal etmeyin. Bu daha çok çocuğunuzun tercih ve fikirlerini anladığınız bir keşif yolculuğu olmalıdır.
Çocuklarını Dinleyen Ebeveynler
Olay yalnızca sorular sormak ve bir şeyler önermekten ibaret değil. Çocuğunuzu dinlemeniz de eşit derecede önemli. Çocuğunu yeterince dinlememek, kendi görüşlerini çocuğuna kabul ettirmeye çalışan anne babalar için sorun yaratabilir. Çocuğunuzun kendini düşünmesini ve kendi kararlarını verebilmesini sağlamanın tek bir yolu olmadığının farkına varmalısınız.
Bundan dolayı, çocuğunuzun fikirlerini, hoşlandığı şeyleri ve değerlerini dikkatle dinlemelisiniz. Çocuklar onları daha fazla keşfetmenizi sağlayacak bir şeyler söyleyebilirler ve bu sizin için harika bir fırsat olabilir. Daha sonra da çocukların değer yargıları ile ilgili bir gariplik olup olmadığını anlayabilirsiniz.
Bu da ikinci konuyu gündeme getiriyor: Y erinde yargılarda bulunabilmek ve bir şeye başlamadan önce sakin olmak. Ebeveynler genelde her şeyi bildiklerini düşünürler ve sürekli bir şeylere müdahale etme ihtiyacı duyarlar. Bazen de bu sorumluluklar arasında boğulurken durup kendilerini analiz etmeyi unuturlar.
Çocuklara Eleştirel Düşünmeyi Öğretmek Onlara Özgürlük Alanı Tanır
Hepimiz özgür doğarız fakat çocukların özgürlüğünden sorumlu iki kişi vardır: anne ve babaları. Ebeveynler çocukların özgürlüklerini elinde bulunduran kişiler değil, özgürlüklerinin koruyucuları olduklarını unutmamalıdırlar. Çocuklarınızın karakterlerini inşa etmeleri ve hayatta başarılı olmaları için özgür olmaları oldukça önemlidir.
Yaklaşık son 20 yıldır, çocuk psikologları çocukların belli sınırlar içinde özgür olmaları gerektiğini savunuyorlar. Bu da katılım, eğlenme özgürlüğü, çocukların düşüncelerine kulak vermek anlamına geliyor.
“Nasıl düşünmesi gerektiğini bilmeyen bir toplum, nasıl yaşaması gerektiğini de bilmez.”
-Concepcion Arenal-
Fakat ebeveynlerin sorumlulukları burada da sona ermiyor. Zaman geçtikçe bu özgürlüklerin genişlemesi gerekir. Çocuklarının gelişimini anneleri ya da babalarından daha iyi bilecek biri yoktur. Hatta bunu bir matematik formülüne dönüştürebiliriz: Çocukların yargılama gücü geliştikçe, özgürlükleri de artar.
Çocuklara Eleştirel Düşünmeyi Öğretmek Yerine Onları Manipüle Eden Ebeveynler Olabiliyor
Otorite ve itaat manipülasyon ile aynı şey değildir. Bir sorun olduğunda, çocuğunuzu sıkıştırıp bir şeyleri itiraf ettirmek gibi olumsuz bir yönteme başvurabilirsiniz ya da onların davranışları düzeltmesi için bazı yöntemler kullanabilirsiniz. Ebeveyn olmanız, çocuğunuzun sizle birebir aynı şeyleri düşüneceği anlamına gelmiyor.
Çocuklarına ders vermek için manipülasyon ve korkutma gibi şeylere başvuran pek çok ebeveyn bulunuyor. Özellikle, boşanma, ayrılık, velayet gibi konularda bu tarz yöntemlere başvuranların sayısı artıyor. Çocuklar da bu durumda manipüle eden ebeveynlerinin tarafını tutarak, diğerini üzecek davranışlarda bulunuyorlar.
Çocuğunuz büyüdükçe birçok şeyin farkına varmaya başlar. Çocuğunuza eleştirel düşünmeyi öğreterek ona bir özgürlük alanı yaratırsınız. Bu da çocukların kişilik gelişimi içn oldukça faydalı olacaktır.
Başarısızlık İyidir
İnsanlar hata yaparak öğrenir. Çocuklar için de aynı şey geçerlidir. Deneme, başarısız olma ve öğrenme adımları sonucunda sağduyu sahibi olunur. Çocuğunuza düşündükleri doğrultusunda hata yapma imkanı tanımazsanız, onların yargı becerilerini güçlendiremezsiniz.
Bağırmak ve aşırı tepki vermek çocuklarınızı yalnızca duygusal olarak yıpratır. Böyle davranırsanız, içine kapanık, sessiz, bencil bir çocuk yetiştirmiş olursunuz. Çocuğunuza eleştirel düşünmeyi öğretmeniz kendilerini ifade edemelerini sağlar.
Çocuklarınızın bazı konularda karar almalarına da izin vermelisiniz. Örneğin, kurabiye, oyuncak ya da hatta ev için bir şeyler almalarına izin verebilirsiniz. Bu sayede çocuklar gözlem becerilerini kullanarak kendi zevk ve tercihlerini oluşturabilirler.