Eğitim Sosyolojisi Nedir?

Bugün, sosyolojik bir perspektiften okul ve toplumun nasıl ilişkili olduğunu incelemeyi amaçlayan eğitim sosyolojisinin temel özelliklerinden bahsedeceğiz.

Eğitim sosyolojisi, eğitimi sosyal boyutunda incelemeyi ve anlamayı amaçlayan bir perspektiftir. Eğitim sosyolojisi, sosyolojik kavramları ve metodolojileri kullanarak eğitim alanına katkıda bulunur. Ayrıca eğitime uygulanan pedagoji, psikoloji ve felsefe gibi diğer disiplinlerden de beslenir.

Eğitim sosyolojisinin hedefleri ve tanımı

Eğitim sosyolojisinin temel gelişimi, 20. yüzyılda, 1960’larda ve 1970’lerde Batı ülkelerinde gerçekleşti. Emile Durkheim, Max Weber ve Karl Marx gibi yazarlar bu teorinin en temsili yazarlarıdır. Özellikle Durkheim, eğitimi bir araştırma konusu olarak gören ilk sosyologdu.

Böylece, sosyoloji pedagojiyi etkilemeye başladı ve Alexis Rojas León’un “sosyolojinin eğitim araştırmalarına katkıları” adlı makalesinde belirttiği gibi:

“Sosyoloji,  hem eğitimle ilgili bir sonucu veya ilişkisi olabilecek sosyal faktörlerle ve tam tersi ile, hem de çok sayıda bireyin (öğretmenler, öğrenciler, anneler, babalar vb.) sosyal etkileşiminin gerçekleştiği sosyal bir kurum ve sosyal aşama olarak eğitim kurumları (sadece okullar değil) ile ilgilenir.”

Daha basit bir ifadeyle, eğitim sosyolojisi, eğitim ve toplum arasındaki ilişkinin incelenmesiyle ilgilenen bir sosyoloji dalıdır. Yani eğitimin sosyal işlevini, çevrenin etkisini ve eğitim sistemleri üzerindeki sosyal bağlamı inceler. Bu amaçla sosyolojik disiplinin teorilerini ve yöntemlerini kullanır.

Eğitimin sosyolojik perspektifinin temel özellikleri ve hedefleri

• Sosyalleşme süreçlerini ve toplum ile eğitim arasındaki ilişkiyi anlamak. Ayrıca, eğitimin sosyal işlevini incelemek, eğitim sistemini ve alt sistemlerini ve unsurlarını analiz etmek.
• Farklı sosyal güçler (ekonomik, politik ve kültürel) ile eğitim ajanları, eğitimciler, öğrenciler, ebeveynler arasında var olan belirleyici faktörlerin vurgulanması …
• Devlet ve özel eğitim kurumlarını, süreçlerini ve çeşitli eğitim seviyelerini incelemek. Örneğin okul öncesi, ilkokul, lise, üniversite.
• Betimleyici ve açıklayıcı çalışmalar geliştirmek. Ana amacı eğitim sürecine müdahale etmek olan eğitim psikolojisi veya özel didaktik gibi diğer disiplinlerin aksine.
• Sosyalleşme ve eğitim ile ilgili sorunları analiz etmeye odaklanmak. Daha spesifik olarak, eğitim ve sosyal güç arasındaki bağlantı; eşitlik ve sosyal eşitlik; hareketlilik ve sosyal yapı ve okul yapısı, grup olarak sınıf …
• Eğitim ortamının derinlemesine sosyal faktörlerini anlamanın bir yolu olarak eğitim temsilcilerine, öğretmenlerine, profesörlerine ve öğrencilere sosyolojik araştırma yöntemleri veya metodolojisi hakkında bilgi sağlamak.

Bugün eğitim sosyolojisi

Bugün, eğitim sosyolojisinin farklı eğilimleri, yazarları ve çalışmaları, sınıfta meydana gelen sosyal süreçler hakkında derin bir bilgiye odaklanmaktadır. Bu nedenle amaç, okulların sosyal işlevi ve öğretim görevi ile ilgili güncel konuları analiz etmektir. Bu sorunlar şunları içerir:

• Sosyal refah.
• Sosyal ve politik katılım.
• Mesleki becerilerin (sosyal ve teknolojik becerilerin) edinilmesi.
• Hakim değerlerin aktarımı.
• Sosyal kimliklerin inşası (örneğin cinsiyet).
• Sosyal kontrol.
• Toplum ve eğitim arasındaki ilişki ve karşılıklı etkiye karşı eleştirel bir tutumun oluşturulması.
• Gelişim ve sosyal değişim.
• Fırsat eşitliği.
• Okul başarısızlığı.
• Sosyal adalet.

Son olarak, eğitim çalışmalarında teorileri ve metodolojileri bir araya getiren disiplinler arası bir yaklaşımın önemini vurgulamakta fayda var. Mevcut eğitim sistemimiz ve toplumumuz çok karmaşık bir sosyal yapıya sahiptir.

Dolayısıyla eğitim sosyolojisi diğer disiplinlerin ve bakış açılarının katkısını gerektirir. Bunlar, eğitim kurumları ve sosyal kurumlar arasındaki yakın ve karşılıklı ilişkinin, okullar ve toplumun, daha derin bir şekilde anlaşılmasına yardımcı olur.