Ergenlerde Öz Eleştiri ve Utanç

Bugünkü yazımızda, ergenlerde öz eleştiri ve utanç ile ilgili hem sizin hem de çocuğunuzun faydalanabileceği bilgi ve tavsiyeler vereceğiz.

İnsanların kendi hatalarını ve başarısızlıklarını görebilmesi ve kabul edebilmesi yaygın bir beceri değildir. Pek çok insan, kendini geliştirebileceği yönlere değil de başarılarına ve iyi özelliklerine odaklanır. Bunun aksine, ergenlerde öz eleştiri ve utanç da dikkat edilmesi gereken yaygın durumlardandır.

Özellikle de çevremizdeki insanları değerlendirmek söz konusu olduğunda doğru ve yanlış davranış arasındaki dengeyi kurmak genellikle zordur. Ergenler söz konusu olduğunda bu durum daha da zorlaşır.

İnsanın başkalarını eleştirmesi kendini eleştirmesinden daha zordur derler. Öte yandan, çok fazla ya da çok az öz eleştiri de kişilerarası ilişkilerde ve çocuklarınızla ilişkinizde sorunlara yol açabilir.

Bunlar çocuğunuzun eğitimini nasıl etkileyebilir?

Çocuklar, ergenlik döneminde hala kimliklerini bulmaya çalışırlar, bu yüzden iniş çıkışları olması hem normal hem de gereklidir. Bu sürecin bir kısmı da öz eleştiri ve utanç içerir ve bazen bunlar aşırıya da kaçabilir.

Sağlıklı bir şekilde öz eleştiri yapabilmek gençlerin kendisini ve davranışlarını değerlendirebilmesini sağlar, bunun sonucunda da sağlıklı ve güçlü bireyler olmasını sağlar. Bu tabii ki bir gecede gerçekleşmez.

Bu yüzden, özellikle de kendileri ile ilgili dengeli kararlar almaları için rehberlik ve desteğe ihtiyaçları vardır. Aşırı öz eleştiri, mükemmeliyetçi bir zihniyete ve özgüven eksikliğine sebep olabilir. Kendini çok eleştiren ergenler, diğerleri kadar iyi olmadıklarını, tam bir başarısızlık abidesi olduklarını vb. düşünebilirler.

Ebeveynler için tavsiyeler

Ergenler arasında yaygın olarak hissedilen duygulardan biri de utançtır.  Pek çok ergen, ne ebeveynleri ne de arkadaşlarıyla konuşmaya cesaret edemez. Yaşıtlarının dahil olduğu aktiviteler katılamazlar. Telefonla konuşmak bile onlar için büyük bir zorluk olabilir.

Örneğin, sokakta yol tarifi bile sormakta güçlük çekebilirler. Topluma nasıl uyum sağlayacaklarını öğrenmezlerse, daha izole ve içine kapanık olabilir ve korktukları ya da utandıkları için odalarından çıkmak istemeyebilirler.

Bu durumun kaçınılmaz bir sonucu olarak diğer insanların ne düşündüğüne ve söylediğine çok fazla önem verirler. Ergenlerde öz eleştiri ve utanç, okulda notların düşmesine de yol açabilir.

Bir çocuk çok zeki bir öğrenci olabilir, fakat fazla mükemmeliyetçi olmaktan dolayı yapacağı şeye düzgün odaklanamayabilir.

Ebeveynler nasıl yardımcı olabilir?

Ergenlerde öz eleştiri ve utanç ile ilgili yapabileceğiniz birkaç şey aşağıdaki gibidir:

• Durumu dikkate alın. Olanı göz ardı etmek ya da bunun sadece bir dönem olduğunu söyleyerek geçmesini beklemek doğru değildir. Sorunları, çocuğunuzun okulda ya da evde sorun yaşamayacağı şekilde ele almaya çalışın.
• Çocuğunuza karşı aşırı korumacı olmamaya özen gösterin, çünkü bu onun sosyal hayatını mahvedebilir.
• Çocuğunuzu dinlemeyi öğrenin. Çocuğunuzun size kendini nasıl hissettiğini anlatmasına izin verin ve durumun önemli olup olmamasıyla ilgili yargılarda bulunmaktan kaçının.
• Olumlu olun. Çocuğunuzu iyi yaptığı şeyler için takdir edin. Günlük hayat stresinin üzerine bir de evin eklenmemesi için evde rahat bir atmosfer oluşturmaya özen gösterin.
• Birlikte kaliteli vakit geçirmeye ve ailecek aktiviteler yapmaya çalışın. Çocuğunuzun hala kişiliğini bulmaya çalışığını unutmayın. Bir noktada onun da öz eleştiri yapması gerekecektir. Ebeveyni olarak sizin ona rehberlik etmeniz gereklidir.

Ergenlerde öz eleştiri ile nasıl başa çıkılır?

Ergenlik, bir çocuğun kişisel gelişiminde çok önemli bir aşamadır. Bu yüzden aşağıdaki, ergenlik çağındaki çocuklarınız için olan tavsiyeleri not edin:

1. İyi iletişim kurmayı öğrenin

Bunu bilmiyor olabilirsiniz ama utanca sebep olan başlıca şeylerden birisi, nasıl cevap vereceğini bilememektir. Eğer biraz durup konu ya da soru üzerine düşünme şansı bulursanız daha kolay karşılık verirsiniz.

Konu hakkında bilgi sahibi değilseniz bile, her zaman soru sorabilirsiniz. Bu yüzden, kendinizi eksik hissetmenize gerek yoktur. Sonuçta, eğer soru sormazsanız hiçbir şey öğrenemezsiniz. 

Tabii ki, bir şeyleri daha sonra kendiniz araştırarak da öğrenebilirsiniz ama sağlıklı olan insanlarla konuşarak etkileşime geçmektir.

2. Problemi belirleyin

Eğer bir şeyden dolayı acı çekiyorsanız, problemi görmezden gelmek onun yok olmasını sağlamayacaktır. Güvendiğiniz birisiyle konuşun ve kendinizi ifade edin. Bu kişi sayesinde daha iyi hissetmek için size gereken şeyleri belirleyerek durumun üstesinden gelebilirsiniz.

3. Kendinizi izole etmeyin ve fikirleriniz savunun

Eğer bir şeye katılmıyorsanız, bunu söyleyin fakat sakince söylemeye dikkat edin. Sessiz kalmanıza gerek olmadığı gibi birisi yanlış davransa bile kavga çıkarmanıza da gerek yoktur.

Aynı şekilde, her şeyde taraf tutmanıza gerek yok, sadece bir şeylerin tadını çıkarmaya çalışın. Tutarlı ve dengeli olmaya özen gösterin. Diğer insanları, övmemeniz ya da yermemeniz gerekir.

Herkesin iyi ve kötü tarafları varıdr. Hiçbir şey siyah ve beyaz değildir, hepimiz gri bir alanda yer alırız, bu yüzden aşırı uçlara odaklanmanıza gerek yoktur.

Herkes yetişkinliğe yaklaştıkça yeni durumlarla yüzleşme konusunda daha cesur olur. Çocuğunuz eğer bir ergen olarak dengeli olabilirse, öz eleştiri ve utanç, bir sorun teşkil etmeyecektir.

Zamanla sağlam bir kişilik geliştirir ve daha rahat, kendinden emin ve kendine güvenli olur. Bunun sonucu olarak da çevresindeki harika insanlarla sağlıklı ilişkiler kurabilir.