Su Döngüsü Çocuklara Nasıl Öğretilir?

Su, çocuklar için son derece gizemli bir kavramdır. Ancak su döngüsü sayesinde bu önemli elementi çocuklara açıklayabiliriz.
Su Döngüsü Çocuklara Nasıl Öğretilir?

Son Güncelleme: 15 Şubat, 2021

Su, çocukların en fazla ilgilerini çeken elementlerden biridir. Su nereden gelir? Deniz neden bu kadar büyüktür? Neden yağmur yağar? Bu tip soruları çocuklardan sık sık duyabiliriz. Su döngüsü, bu tür sorulara basit kelimelerle ve anlaşılır şekilde cevap vermek için oldukça faydalı bir kavramdır.

Oldukça soyut olan bu kavramı anlatmak için en önemli nokta, bunu çocukların günlük hayattan bildikleri şeylerle ilişkilendirmektir. O halde konunun detaylarını incelemeye “suyun farklı hallerini” tanımlayarak başlayalım.

Çocuklar İçin Su Döngüsü: Suyun Halleri

Su değişken fakat sürekli var olan bir elementtir. Su döngüsü, bu elementin hallerinin sürekli olarak değişmesidir. Bu döngü sayesinde gezegenimizde var olan su miktarı milyonlarca yıldır aynı düzeyde kalmaktadır. Bu sürekli döngü içinde su aşağıda sıralanan hallerde bulunur:

su döngüsü çizim
  • Sıvı: Suyun en yaygın hali budur. Çocuklara su döngüsünü anlatmaya buradan başlayabilirsiniz. Vereceğiniz örnekler basit ve gündelik yaşamda karşımıza çıkan cinstendir. Çünkü suyun sıvı formunu banyo yaparken, yağmur yağarken ya da içerken görür ve hissederiz. Ayrıca sıvı hali nehirler ya da denizler gibi belirgin doğal oluşumlarda da görmemiz mümkündür.
  • Katı: Su 0° C’nin altına düştüğünde donar. Çocukların suyu katı haliyle görebilecekleri maddeler buz ve kardır.
  • Gaz: Suyun bu hali, bulut, sis ve su buharı şeklinde görülür. Çok sıcak suyla banyo yaptığınızda su buharının oluştuğunu ve farklı yüzeylere yerleştiğini görebilirsiniz.

Su Döngüsü ve Suyun Hallerinin Değişimi

Çocuklar suyun üç hali arasındaki farkı ve bunların özelliklerini öğrenince, sıra elementin bu hallerden birinden diğerine nasıl geçtiğini öğretmeye gelir. Bunu yapabilmek için bazı özel kavramları tanımlamak gerekir:

  • Su katı halden sıvı hale geçtiğinde bu sürece erime adı verilir. Örnek olarak, eğer bir buz parçasını oda sıcaklığında bırakırsanız bu buz kütlesi yavaş yavaş çözülür ve bir süre sonra sıvı su haline dönüşür.
  • Eğer suyu yeniden dondurursanız, bu kez sıvıdan katı hale geçer ve bu sürece katılaşma adı verilir.
  • Sıvı halden gaz haline geçiş buharlaşma olarak adlandırılır. Su, yüksek derecelerde bir sıcaklığa maruz kaldığında buharlaşır ve su buharına dönüşür. Doğada nehirlerden ve denizlerden buharlaşarak yükselen su gökyüzündeki bulutları oluşturur. Bu bulutlar aslında milyonlarca su partikülünün bir araya gelerek birikmesinden oluşur.
  • Bunun tam tersine su, buhar halinden sıvı hale dönüştüğünde buna yoğunlaşma ya da sıvılaşma adı verilir. Bu durum, su buharının soğuk bir yüzeye temas etmesi sonucu gerçekleşir. Örnek olarak, banyodaki bir aynanın duş aldığınızda “buharla kaplanması” ya da bulutlarda gaz halindeki suyun ciddi sıcaklık düşüşlerinde yoğunlaşarak yağmur olarak yeryüzüne dönmesi gösterilebilir.

Çocuklara Su Döngüsünü Öğretin

Suyun halleri ile ilgili temel kavramları açıkladıktan ve bu haller arasındaki geçişlerin nasıl adlandırıldığını açıkladıktan sonra çocuklara doğadaki su döngüsünü öğretebiliriz. Öncelikle buharlaşma ile başlayacağız. Ancak yine de bu döngüyü istediğimiz noktadan başlayarak öğretebiliriz. Çünkü döngü sürekli olarak devam eden ve birbirini takip eden adımlardan oluşmaktadır.

Güneş enerjisi, su döngüsünün gerçekleşmesini sağlayan en önemli faktördür. Güneşin sıcaklığı gezegenimize ulaşır ve hem karada hem de deniz yüzeyindeki sıcaklık seviyesini artırır. Elbette bu esnada nehirler, göller, denizler ve okyanuslardaki suyun sıcaklığı da artar. Daha sonra artan sıcaklıkla birlikte su buharlaşır. Buzlar bile bu sıcaklıktan etkilenir ve su haline dönüşerek buharlaşır. Ayrıca canlı metabolizmalar da terleme sürecine katkıda bulunur.

Su buhara dönüşünce hafifler, havaya yükselir ve bulutları oluşturur. Burada milyonlarca su partikülü bir araya gelir ve kümelenir. Bulutlar iyice yoğunlaşıp hava sıcaklığı da düşünce bu kez su yoğunlaşır ve yağmur, kar ya da dolu şeklinde yeryüzüne düşer.

Yani yağmur ve diğer yağış türleri ile su tekrar yüzeye döner. Suyun döndüğü yer bir deniz, akarsu ya da dağ olabilir. Bu bağlamda, yağışın gerçekleştiği yer sıcaklık farklılıkları, rüzgarlar, yüzey engebeleri vb. pek çok faktöre bağlıdır. Ve bu noktadan itibaren döngü yeniden başlar…

“Çoğu kez su döngüsü ile yaşam döngüsünün birbirinin aynısı olduğunu unuturuz.”

-Jacques Y. Cousteau, denizci ve araştırmacı-

su döngüsü detaylı

Su Yenilenebilir Bir Kaynak Mıdır?

Suyun farklı haller arasında geçiş yaparak her defasında bir döngü içerisinde yeniden aynı noktaya döndüğü bilinen bir gerçektir. Bu nedenle su yenilenebilir bir kaynak olarak ifade edilir. Her ne olursa olsun su konusunda dikkatli olmak ve sorumlu bir biçimde kullanmak çok önemlidir. Çünkü su miktarı sonsuz olmadığı gibi özellikle insanların tüketimi için uygun olan içme suyunun bol miktarda olduğunu söylemek zordur.

Bu bağlamda, hem evde hem de okulda aşağıdaki konularda dikkatli davranarak su tüketimini hassas bir biçimde gerçekleştirebiliriz:

  • Dişlerimizi fırçalarken musluğu açık bırakmayalım.
  • Sızan ya da damlatan muslukları tamir ettirelim.
  • Uzun bir banyo yerine kısa süreli duşları tercih edelim.
  • Suyla oyun oynamayalım.

Görüldüğü gibi su döngüsünü çocuklara öğretmek son derece kolaydır. Çünkü bu döngünün elementlerini ve işleyişini günlük aktivitelerle ilişkilendirebiliriz. Ayrıca çocuklara su döngüsünün gezegenimizi korumak için çok önemli olduğunu ifade edersek konuya çok daha fazla dikkatlerini çekebiliriz.


Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.



Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.