Çocuklarda Narkolepsi: Sebepleri, Belirtileri ve Tedavisi
Çocuklarda narkolepsi, hayatın pek çok yönünü etkileyen aşırı uykululuk durumudur. Bu, çocukların sosyal ve akademik hayatını etkiler.
Yaklaşık olarak, 2.000 kişiden 1’inde görülür. Pek çok belirti, çocukluk ve ergenlik döneminde meydana gelir. Narkolepsi, aile ve arkadaşlarla olan ilişkilere zarar veren ve yaşam boyu süren bir durumdur. Narkolepsi zekayı etkilemese de, hafızayı ve öğrenme sürecini etkileyebilir.
Çocuklardaki narkolepsi, beynin uyku ve uyanıklığı kontrol eden bölümünde meydana gelen değişikliklerle ilgilidir. Pek çok durumda, beyinde özel bir kimyasal madde olan hipokretin eksikliği sebebiyle meydana geldiği düşünülür.
Çocuklarda narkolepsiye ne sebep olur?
Narkolepsi, uyku hormonu olan hipokretini üreten merkezi sinir sistemindeki hücrelerin kaybından kaynaklanır.
Hücre kaybına neyin sebep olduğu bilinmese de, bunun bir şekilde otoimmün bir durumdan kaynaklandığı düşünülmektedir. Hastanın bu durumdan muzdarip olup olmadığını anlamaya yardımcı olabilecek bazı genetik göstergeler vardır.
Bununla birlikte, eğer kişide bu göstergeler yoksa bile yine de narkolepsiden muzdarip olabilir. Öte yandan, eğer göstergeler varsa, narkolepsinin görüleceği kesindir
Çocuklarda narkolepsinin belirtileri
Narkolepsinin semptomları, birkaç yıl içerisinde kendini gösterebileceği gibi birden de ortaya çıkabilir. Aşağıda, çocuklardaki narkolepsinin en yaygın 5 semptomundan bahsedeceğiz:
1. Gün içerisinde aşırı uyku
Bu, çocuklardaki narkolepsinin ana belirtisidir. Çocuk, sürekli yorgun hisseder ve yemek yerken veya bir konuşmanın ortası gibi beklenmedik zamanlarda uyuyakalır.
2. Katapleksi
Katapleksi, kas kontrolünün birden ve kısa süreli şekilde kaybolmasıdır. Stres veya kahkaha, öfke, şaşkınlık ya da anksiyete gibi güçlü bir duygu bu durumu tetikler.
Bu kontrol kaybı, dizlerde kısa süreli bir güçsüzlük şeklinde kendisini gösterebilir. Ya da daha önemli biçimde, kişinin kendini taşıyamayarak yere yığılmasına sebep olabilir. Nefes almayı etkilemediği kesin bir bilgidir ancak çocukların bunalmış hissetmesine yol açabilir.
3. Uyku felci
Uyku felci, çocuk uyurken ya da uyanıkken kasların kontrolünün kaybolmasıdır. Hareket edememe veya konuşamama hissine sebep olur. Bununla birlikte, çocuk bu sırada etrafındakilerin bilincinde olabilir. Başka biri kendisine dokunduğunda, uyku felci de ortadan kalkar.
4. Uykulu varsanı
Bunlar, gerçekten ayırmanın son derece zor olduğu kabuslar veya rüyalardır.Uykuya dalmadan hemen önce veya uyandıktan hemen sonra ortaya çıkarlar.
Bu halüsinasyonlarda genellike tuhaf hayvanların veya yırtıcıların sesleri veya görüntüleri olur. Bu da çocukları çok kolay biçimde korkutabilir. Çoğu zaman, uyku felci ataklarıyla aynı anda oluşur.
5. Otomatik davranışlar
Çocuklar, f arkında olmadan günlük rutinlerini yerine getirebilir. Örneğin, ödevlerini yapabilir, yemek pişirebilir veya temizlik yapabilir.
Narkolepsiden muzdarip olan çocukların göstereceği diğer semptomlar ise, hafıza kaybı, konsantrasyon eksikliği, durgunluk, motivasyon eksikliği ve arkadaşlara ve okul ödevlerine uyum sağlamada zorluktur.
“Her çocukta ‘Dikkatli taşıyın, içerisinde hayaller var’ yazılı bir uyarı olmalıdır.”
–Mirko Badiale–
Çocuklarda narkolepsinin tedavisi
Narkolepsiden muzdarip çocukların normale yakın bir yaşam sürebilmesi için semptomları kontrol altına almaya yardımcı olan bazı tedaviler vardır. Tedavi planları genellikle ilaç, davranış düzeltme ve eğitim olmak üzere üç-çatallı bir yaklaşımdan oluşur.
- İlaç tedavisi
Gün içerisindeki aşırı uyku halini, katapleksiyi, uyku bozuklukları ve halüsinasyonları tedavi etmek için ilaç tedavisi uygulanabilir. Doktor, ilaçlarla uyku zamanlarını ayarlamanıza yardımcı olabilir. Bu şekilde çocuğun sersemliğini etkili ölçüde azaltabilirsiniz.
- Davranış düzeltme
Çocuklar, yaşlarının gerektirdiği miktarda uyuyabilmeleri için sıkı bir uyku düzenini takip etmelidir. Bu, gerekli durumlarda gün içerisinde şekerleme yapmayı da kapsar.
Ayrıca çocukların sağlıkları veya hayatları açısından tehlikeli olabilecek aktivitelerden uzak durması da iyi bir fikirdir. Bu aktiviteler, tetikte olmaları gerektiğinin bilincinde oldukları zamanlar dışında araba kullanmak, yüzmek ya da yemek pişirmektir.
- Eğitim
Eğer çocuğunuz narkolepsiden muzdaripse, durum hakkında arkadaşlarına, akrabalara ve iş arkadaşlarına bilgi verin. Özellikle kişiyle doğrudan teması olanların bu durumu bilmesi çok önemlidir. Bu bozukluk ve bu bozukluğun günlük hayatı nasıl etkilediğine dair hastanın yakınındaki kişileri bilgilendirin.
Kısaca, çocuklarda narkolepsi son derece yaygın bir bozukluktur. Herhangi bir şüpheniz varsa çocuğunuzu doktora götürmenizi tavsiye ediyoruz. En iyi tedavi planını öğrenmek için en kısa sürede doktora danışın.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Martínez-Salcedo, E., Lloret-Sempere, T., García-Navarro, M., & Sellés-Galiana, M. F. (2001). Narcolepsia en niños. Rev Neurol, 33(11), 1049-1053.
- Merino-Andreu, M., & Martínez-Bermejo, A. (2009, December). Narcolepsia con y sin cataplejia: una enfermedad rara, limitante e infradiagnosticada. In Anales de Pediatría (Vol. 71, No. 6, pp. 524-534). Elsevier Doyma.