Montessori ve Emici Zihin

"Emici zihin" kavramı, Maria Montessori tarafından ortaya atılmıştır. Bu kavram, bir çocuğun yaşadıkları üzerinden bilgi edinimine olanak sağlayan ve gelişimin her aşamasında ihtiyaç duyduğu bir yetidir.

Emici zihin, doktor ve pedagog Maria Montessori’nin geliştirdiği pedagojik metot içinde önemli yer tutan bir kavramdır. Montessori teorisi bize eğitimin çocuk gelişiminin her aşamasına nasıl uyum sağlaması gerektiğini anlatır. Aşağıdaki satırlarda sizlere, emici zihin kavramı ile ilgili bazı bilgiler sunuyoruz.

Maria Montessori’nin 0 ila 6 yaş aralığında bulunan çocuklarla yaptığı araştırmalar, ufaklıkların neredeyse anında öğrenme kapasitesine sahip olduklarını göstermektedir. Bu durumu bir süngere benzetmesinin nedeni, çocukların çevrelerinden gelen ve farklı uyarıcıların sağladığı tüm bilgileri bilinçsiz bir şekilde adeta emmelerinden kaynaklanmaktadır.

Montessori’ye Göre Çocuklarda Emici Zihin

Maria Montessori’ye göre çocukların öğrenim sürecindeki en önemli şey, kendi büyüme ritimleri ve ihtiyaçlarına göre kendi tecrübelerini yaşamaları ve edinimlerini kazanmalarıdır. Bu tecrübeler ufaklıkların zihinsel anlamda olgunlaşmaları için onlara yardımcı olarak en önemli araçlardır.

Montessori, emici zihin adını verdiği kavramın bir çocuğun yaşadığı tüm tecrübeleri özümsemesine ve daha sonra bunları analiz ederek öğrenme sürecine katmasına yardımcı olan zihinsel bir durum olarak tanımlamıştır. Bu süreç yaşamın ilk üç yılında bilinçsiz fakat sürekli bir biçimde devam eder. Daha sonraki üç yıl ise bu öğrenme süreci bilinçli bir hale dönüşür.

Emici zihin çocukların zihinsel ve sosyal kimliklerinin gelişimi için gerekli temelleri atmalarına yardımcı olur. Maria Montessori, insanların gelişimlerinde çocukluk dönemini belirleyici bir aşama olarak görmüştür. Bu nedenle çocuklara iyi derecede eğitim verilmesi, öğrenim sürecinin sağlığı ve kimliklerinin oluşması için gerekli kaynaklara ulaşmaları açısından son derece önemlidir.

Emici Zihin Gelişimi ve Duyarlılık Dönemleri

Ünlü pedagogun farkına vardığı bir diğer gerçek zihnin bilgi emici özelliğinin her yaşta aynı oranda ve aynı biçimde olmayışıdır. Çocuk, gelişimi ve büyümesi için ihtiyaç duyduğu şeylere bağlı olarak çevresindeki uyarıcılara dikkatini verir. Bu nedenle, ufaklıklar bazı şeylere ilgi gösterirken diğerleriyle ilgilenmezler.

Böylece bilgileri hemen hemen hiçbir çaba sarf etmeden ve keyifli bir biçimde edinirler. Çünkü ilgilerini çeken şeylere ya da konulara odaklanırlar. Bu ilgi alanları çocuğun gelişim aşamasına bağlı olarak değişir. Genellikle geçici olan bu alanlara Montessori “duyarlılık dönemleri” adını vermiştir. Ancak kimi zaman bu dönemler birbirleri ile çakışabilir, yoğunluk ve süreleri değişkenlik gösterebilir. Peki duyarlılık dönemleri nelerdir?

Düzen Duyarlı Dönem (0 – 6 Yaş Arası)

Bu dönemde, özellikle ilk iyi yıl boyunca çocuklar çevrelerinde gördükleri her şeyi sınıflandırma ve gruplara ayırma konusuna büyük ilgi gösterirler. Bunu yapabilmek için nesneleri belirli bir düzen içine sokmaları gerekir.

Hareket Duyarlı Dönem (0 -5/6 Yaş Arası)

Bu evrede çocuklar harekete ve bir yerden başka bir yere hareket etmeye özel ilgi gösterirler. Eğer yürümeye başladılarsa bu istek daha da fazla olur.

Dil Duyarlı Dönem (0 – 7 Yaş Arası)

Bu dönemde çocuklar herhangi biri onlara öğretmeden çok geniş bir kelime dağarcığı edinirler. Bu kelimeleri çevrelerindeki uyarıcılardan edindikleri tecrübelerle kendiliğinden öğrenirler.

Duyu Duyarlı Dönem (0 – 6 Yaş Arası)

Bu evrede duyular gelişir. Doğdukları andan itibaren çocuklar işitme ve görme konusunda aktif duyulara sahiptirler. Ancak büyüdükçe hem bu anlamda daha etkin duyulara sahip olurlar, hem de tatma, dokunma ve koklama duyuları da gelişir.

Küçük Nesnelere Duyarlı Dönem (1 – 6/7 Yaş Arası)

Bu yaşlardaki çocukların küçük nesnelere karşı özel bir ilgileri vardır. Özellikle detaylara dikkat etme ihtiyacı duyarlar.

Sosyal Hayata Duyarlı Dönem (Anne Rahminden 6 Yaşına Kadar)

Bu duyarlılık dönemi çocukların akranları ile iletişim kurma ve kuralları öğrenme ihtiyacı ile ilgilidir. Bunlar toplum içinde ortak yaşamayı öğrenmeleri açısından önemli ihtiyaçlardır.

Emici Zihin Hakkında…

Görüldüğü gibi emici zihin Maria Montessori tarafından belirli yaşlardaki çocukların özel zihinsel kapasitelerini tanımlamak üzere ortaya konmuş bir kavramdır. Yaşlarına bağlı olarak ufaklıklar çevrelerindeki uyarıcılara karşı farklı ilgiler geliştirirler. Çocukların beyinleri tıpkı bir sünger gibi gelişim sürecinde ihtiyaç duydukları ne varsa emer.

Bu nedenle çocuklara yönelik kullanılan eğitim metotlarının sadece akademik anlamdaki kapasitelerini değil, aynı zamanda öğrenme yetilerini ve her duyarlı döneme adapte olma becerilerine hitap etmesi açısından da yeterli düzeyde olması gereklidir.