Çocuklarda Aşırı Uyku: Bilmeniz Gerekenler

Çocuklar gün boyunca uyuyakalıyorlarsa, aşırı derecede ya da sebepsiz yere yorgunlarsa, hipersomni olabilirler. Bugünkü yazımızda, bu rahatsızlığı ve tedavisi için yapılması gerekenleri yakından inceleyeceğiz.

Hipersomni, gün boyu, özellikle gün içinde devam eden istemsiz uyku nöbetlerine sebebiyet veren bir rahatsızlıktır. Çocuklarda aşırı uyku, genellikle ya diğer hastalıklarla karıştırılır ya da çocukların yaşaması olağan bir durum olarak görülür. O halde, bu hastalığın belirtilerinin nasıl farkına varabilirsiniz?

Hipersomni en çok gençlerde ve yetişkinliğe yeni adım atmış bireylerde görülür. Fakat, bu rahatsızlık çocukluk dahil olmak üzere her yaşta karşılaşılabilen bir rahatsızlıktır. 2 ve 7 yaş arasındaki çocuklarda aşırı uyku 8 saatin üzerinde gece uykusu süreleri ile kendini gösterir.

Hipersomni olan çocuklar sürekli uykulu görünürler ve gün içinde sık sık kestirirler. Bu durum bazen bir işin ortasında, arkadaşlarının yanında dahi gerçekleşebilir. Bazen bu çocuklarda beklenmedik hiperaktivite de görülebilir.

Açıklanamayan bir yorgunluk ile birlikte, çocuklarda aşırı uyku, konsantrasyon kaybına, asabiyete, kötü davranışlara ve düşük akademik performansa da yol açabilir. Ergenlerde ise hipersomni, bireyin fiziksel, psikolojik ve duygusal sağlığını etkileyebilir.

Hipersomni olan gençler kendilerini esnemekten alıkoyamazlar ve kafaları istemsizce öne doğru düşer. Sürekli sersem gibi olurlar ve oldukça agresif bir tutum sergileyebilirler.

Çocuklarda Aşırı Uyku Türleri

Hipersomni ile aşırı uyuşukluk ya da yorgunluğu ayırt edebilmek oldukça önemlidir. İnsanlar zayıf, yorgun ya da enerjisiz hissettiklerinde enerjilerini yeniden toparlayabilmeleri için uyumayı tercih edebilirler.

Fakat hipersomni böyle bir şey değildir. Hipersomni, vücudun ihtiyacı olsun olmasın, kişiyi her an ve her yerde uyumaya “zorlar”. Bu rahatsızlık özellikle kişinin uyku döngüsünü değiştirir.  Bu durum da, hafıza kayıplarına ve dikkat eksikliğine yol açar.

İki çeşit hipersomni vardır:

• Primer hipersomni adı verilen ilki, merkezi sinir sistemindeki bir sorundan kaynaklanır.
• Sekonder hipersomni, kronik uyku ihtiyacından kaynaklanır. Bu, çocuklarda ve gençlerde en yaygın biçimde görülen hipersomni türüdür.

Primer hipersomni daha az görülse de, bu türe oldukça dikkat etmek gerekir. Bu duruma sebep olan şey, narkolepsi, Kleine-Levin sendromu (uyuyan güzel sendromu) ya da idyopatik veya bilinmeyen nedenlerdir.

Narkolepsi, özellikle katapleksi (kas gevşekliği), uyku bölünmeleri ya da gerçek dışı bir algıya sebep olur. Bu rahatsızlıkta kişi el ve ayaklarını hareket ettiremeyebilir. Ayrıca bu rahatsızlık, REM’e ve tekrar eden parasomniye neden olabilir.

Çocuklarda Aşırı Uyku Hastalığına Sebep Olan Şeyler Nelerdir?

Çocuklarda aşırı uyku hastalığına sebep olan en yaygın faktör kronik uyku ihtiyacıdır. Bu durum, rutindeki değişikliklerden, hastalıktan, nörolojik durumlardan ya da primer uyku bozukluklarından kaynaklanabilir.

Uykunun ilerleyen zamanlarında ya da uykusuzluk durumunda kalp ritmi vücuda uyum sağlayamaz. Aynı şey, kişi bir zaman diliminden başka bir zaman dilimine geçtiğinde de meydana gelir. Yoğun gece aktiviteleri de bireylerin kalp ritmini etkiler.

Çocuklarda aşırı uyku genellikle yeterince dinlenememekten kaynaklanır. Çocuklar geceleri saatlerce televizyon izlediklerinde, elektronik aletlerde ya da bilgisayarda oyun oynadıklarında böyle bir sorun ortaya çıkabilir. Bunun sonucunda, okula gitmek için erken kalkmaları da gerektiğinden, yeterince dinlenemezler.

Özellikle 2 ve 6 yaş arasında hipersomniye sebebiyet veren bir diğer durum ise tıkayıcı uyku apnesidir. Bu rahatsızlık uyku esnasında nefesin aniden kesilmesine yol açtığı için kişinin iyice dinlenmesine olanak sağlamaz.

Hipersomni hastalığını tetikleyen diğer durumlar aşağıdaki gibidir:

• Kafa yaralanmaları
• Nörolojik hastalıklar
• İlaç yan etkileri
• Aşırı kilo

Eğer ki merkezi sinir sistemi hasar gördüyse ya da kişinin tümörü varsa, bu da hipersomniye neden olabilir. Hipersomni teşhisi için ailenin tıbbi geçmişi de gözden geçirilmelidir.

Hipersomni Başka Nelere Sebebiyet Verir?

Hipersomni temelinde aşırı ve kontrolsüz uykuya neden olur. Teşhis konulması için uykudaki değişiklikler en az bir ay boyunca baskın bir şekilde gözlemlenebilmelidir.

Bu sürekli uykusu olma durumu, ağrı, yavaş düşünme ve konuşma, iştah kaybı gibi durumlara da sebep olur. Aynı zamanda, hipersomni olan çocuklar kötü hafızaya sahip olmak ve enerjisiz olmakla birlikte, sosyal ortamlarda zorluk da çekebilirler.

Eğer hipersomni Kleine-Levin sendromundan kaynaklanıyorsa, hasta kişiler günde 18 saatten fazla uyuyabilirler.

Hipersomni Hastalığının En Yaygın Tedavileri

Hipersomni tedavisi için ilk önerilen yöntem çocuğunuzun uyku düzenini gözlemlemeniz, değişiklikleri kayıt altına almanız ve olası riskleri belirlemenizdir. Çevre ve yaşam tarzı, ebeveynler ve uzmanlar için bu rahatsızlıkla ilgili pek çok şeyi açıklar.

Hipersomni narkolepsiden kaynaklanıyorsa, çocuklar ihtiyaçları olan yardımı aldıkları sürece, normal bir hayat yaşayabilirler. Tedavide aile üyeleri, öğretmenler ve arkadaşların desteği de gerekmektedir.

Yetişkinlerde, ergenler ve çocuklarda aşırı uyku, genel olarak tedavisel müdahaleler gerektirir. Bu süreçte bazen ilaç kullanılması da gerekebilir. Tedavi edilmezse, hastalık daha da kötüleşir.

Hastalar gün içinde sürekli uyuyakalabilecekleri gibi günde 12-18 saat kadar da uyuyabilirler. Bu durum hastanın diğer insanlarla etkileşimini ve yerine getirmesi gereken görevlerini büyük ölçüde etkiler. Bunun önüne geçmek için, vücut terapileri, iletişim terapileri ve dikkat terapilerini deneyebilirsiniz.