Çocuklara Okumayı Öğretmek İçin En İyi Yöntemler

Okumayı öğrenmek çocukların okulda yapacakları en önemli şeylerden biridir. Çocuklara okumayı öğretmek için en iyi yöntemlerin ne olduğunu bilmek özellikle ebeveynler ve öğretmenler için çok önemlidir.

Okumayı öğrenmek çocukların 10 yaşından önce kat edecekleri en önemli gelişmelerden biridir.  Kelime dağarcıklarının ne kadar geniş olduğundan, genel olarak temel konulardaki başarılarına kadar; eğitim anlamındaki gelişimleri ile ilgili pek çok şey, okuma becerileri ile ilişkilidir. Bundan dolayı, çocuklara okumayı öğretmek ve bunu yapabilmek için farklı farklı yöntemleri deneyebilmek oldukça önemlidir.

Çocukların hepsi okumayı aynı şekilde öğrenmezler. Dolayısıyla, okumayı öğretmek için birçok farklı yöntem vardır. Çocuklara okumayı öğretmek için genellikle bir yöntem belirleyip hep o yöntemle devam etmek gerekir.

Fakat öğretmenler farklı yöntem ve stratejileri bir arada da kullanabilirler. Bu sayede farklı yöntemleri çocukların belirli ihtiyaçlarına göre adapte edebilirler. Özellikle öğrenme zorluğu çeken ya da bu konuda diğerlerinden farklı olan öğrencilerin de okumayı öğrenebilmeleri için farklı yöntemlere başvurmak daha da önem kazanır.

En önemlisi, motivasyon. Bunu unutmamak gerekir. Okul ve bir şeyler öğrenmekle ilgili çocuklarda olumsuz bir etki yaratmamak için, çocuklara okumayı öğretirken sabırlı olmalıyız.

Okumayı Öğrenmeden Önce Edinilmesi Gereken Beceriler

Çocuklar okumayı öğrenebilmek için ihtiyaç duydukları becerileri doğdukları andan itibaren edinmeye başlarlar. Hatta henüz 6 aylık olan bebekler dahi ana dilleri ve yabancı diller arasındaki farklı sesleri ayırt edebilirler.

Çocuğunuz 2 yaşına geldiğinde, 50’den fazla kelimeyi telaffuz etmeye yetecek kadar fonem öğrenmiş olur. 2-3 yaş arasında çocuklar, bazı harfleri tanımaya başlarlar.

Ebeveynlerin çocuklarını okumayı öğrenmeden önce ihtiyaç duydukları becerileri geliştirmelerine teşvik etmeleri için pek çok yol vardır. Hikaye okurken harfleri göstermek bunlardan biridir. Çocuklara günlerinin nasıl geçtiğini sormak ve olayları öyküleştirme becerilerini geliştirmek için onlarla her gün konuşmak da faydalı olacaktır.

Çocuklarınızla kütüphanelere ve kitapçılara gitmeniz ve onlarla birlikte kitap okumanız da aynı derecede önemlidir. Çocuklar ebeveynleri, öğretmenleri ve bakıcılarıyla ne kadar çok kitap okurlarsa, aile ile vakit geçirirken kitap okuma alışkanlığını o kadar kolay edinirler.

Çocuklara Okumayı Öğretmek İçin Fonetik Yöntemi

Fonem, en küçük fonolojik birim, ünlü ve ünsüz harflerin en kısa boğumlamasıdır. Fonemler konuşma dilinin temel birimleridir.

Alfabede, sesler harflerle temsil edilir ve bu harflerin birleşiminden kelimeler oluşur. Bundan dolayı, okumayı öğrenmek için kelimelerin ses olarak karşılıklarının deşifre edilmesi gerekir. Şifreleme de bir okuma sürecinin tersidir, bu sayede hecelemeyi öğreniriz.

Ses bilimi de denen fonetik yönteminde, bazı harflerin ve seslerin okunması öğretilerek; bunun ardından hecelerin, kelimelerin ve cümlelerin okunması sağlanır.

Bu yöntemde, basitten zora doğru ilerlenir. Basit olan kısmı, kelimenin ilk harfinin anlaşılıp sonrasında ilk hecesinin okunduğu kısımdır. En zor kısmı ise kelimenin okunmasının ardından, yavaş yavaş tüm cümleyi okumaya çalışmaktır.

Bu yöntem, öğretmenlerin çocuklara okumayı öğretmek için kullandıkları en popüler yöntemlerden biridir. Başta süreç biraz yavaş ilerleyebilir ve okurken çocuklar sıklıkla duraksayabilirler. Fakat zamanla, harfler ve sesler arasındaki “çeviri” gerektiren bilişsel süreç daha otomatik ve daha akıcı bir hal alır.

Çocuklara Okumayı Öğretmek İçin Kullanılabilecek Bir Yöntem: Çıplak Gözle Okumak

Bu yöntem, kelime bazında okumayı öğretir. Çocuklar bu yöntemde deşifre aşamasını geçer ve kelimeleri harfleri ve heceleriyle ayrı ayrı telaffuz etmeyi bırakırlar. Doğrudan okudukları kelimeyi tanıyabilirler.

Kelimelerin bağlamı önemlidir ve bu konuda resimlerle çalışmak yardımcı olabilir. İlk önce daha bilindik kelimeleri tek başlarına kullanılabilirler. Ardından bu kelimeler önce kısa cümlelerde, sonrasında uzun cümlelerde kullanılır. Çocuklar kelime dağarcıkları genişledikçe, kuralları ve cümle yapısını anlayabilir ve böylece yeni yeni kelimeleri okuyabilirler.

Bu yöntemle okumak otomatik bir süreç haline gelir ve bundan dolayı bu yönteme bir bakışta okuma da denir. Birkaç kez farklı kelimelerle karşılaştıktan sonra, çocuklar kitaplarda rastladıkları kelimelerin çoğunu ilk görüşte okumaya başlayabilirler.

Dilbilimsel Deneyim Yöntemi

Dilbilimsel deneyim yöntemi kişiselleştirilmiş bir yöntemdir. Bu yöntemde, her çocuğa öğretilen kelimeler farklı farklıdır. Böyle bir tercihin yapılmasının nedeni, çocuğun aşina olduğu kelimeleri öğrenmesinin çok daha kolay olmasıdır.

Çocuklara okumayı öğretmek için bu yöntemi kullanan ebeveynler ve öğretmenler, çocukların en sevdikleri kelimelerle farklı konular çerçevesinde oluşturacakları öykülerden yararlanabilirler. Örneğin; çocuklar öğrendikleri kelimelerin resmini yapabilir ve bunları özel bir dosyada biriktirerek bir okuma kitabı oluşturabilirler.

Kitap okurken çocukların bilmedikleri bazı kelimeleri seçip metnin genelinden yola çıkarak anlamlarını tahmin etmelerini isteyebilirsiniz. Bu sayede, çocukların kavrama becerilerini geliştirmelerine de yardımcı olursunuz.

Kısacası, çocuklara okumayı öğretmek için, çocukların ilgi alanları ve ihtiyaçları da göz önünde bulundurulmalıdır. Gelişimlerini takip edip onlar için ihtiyaçlarına göre yeni yollar çizmelisiniz.