Hamilelikte parasetamol kullanımının fetüse zararı
Hamilelik süresince ilaç kullanımına dikkat etmemiz gerektiği herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Fetüsün gelişiminde sorunlara yol açabileceği için ilaçlara çok dikkat etmeniz gerekir. Normalde kısıtlanmayan ilaçlardan biri de parasetamoldür. Ancak yeni bir çalışma, hamilelik sırasında kullanılan parasetamolun fetal gelişimini olumsuz etkileyebileceğini ortaya çıkardı.
Bu yeni çalışma, parasetamolun erkeklerde rastlanan otizm spektrum semptomları ile güçlü bir ilişkisi olduğunu ve her iki cinsiyette de dikkatsizlik ve hiperaktivite ile ilgili semptomlarla ilişkisi olduğunu bulmuştur. Çalışmanın sonuçları bu hafta International Journal of Epidemiology’de yayınlandı.
Yazının devamında okuyacağınız gibi, parasetamol göründüğü kadar güvenilir değildir ve küçük dozlarda fetal gelişimi engellemese de, sürekli tüketimin fetüs için ciddi sonuçları olabilir.
Doğum öncesi Parasetamol kullanımının riskleri vardır
Bu, gebelik semptomlarında parasetamol kullanımı ile çocuklarda rastlanan otizm spektrumu arasında bağımsız bir ilişki olduğunu bildiren çalışmanın ilk aşamasıdır. Bu çalışma aynı zamanda kız çocukları ve erkek çocukları üzerindeki etkileri ayrı ayrı değerlendiren ilk çalışmadır. Yapılan çalışma, parasetamol kullanmayan çocukları da sık sık karşılaştırarak, dikkat işlevlerinde bazı bozulma riskinin yüzde 30 arttığını ve erkeklerde ise hem otizm spektrum semptomlarında hem de dikkat eksikliğinde bir artış olduğu gözlenmiştir.
Araştırmacılar, İspanya’da 2.644 anne ve çocuğu topladı. Yüzde 88’i çocuk bir yaşındayken test edildi ve yüzde 79.9’u ise çocuk beş yaşındayken test edildi. Annelere hamilelik sırasında parasetamol kullanıp kullanmadıkları, kullandılar ise ne kadar sıklıkta kullandıkları soruldu. Geçmişi hatırlamakta sıkıntı yaşadıkları için kaç doz kullandıkları bilgisi dikkate alınmadı.
Bir yaşında taranan çocukların % 43’ü ve beş yaşında taranan çocukların % 41’i gebelik süresince ilk 32 haftada herhangi bir zaman diliminde parasetamole maruz kalmadı. Beş yaşında olan ve parasetomele maruz kalan çocuklar değerlendirildiğinde, hiperaktivite veya dürtü bozukluğu semptomları yakalanma riskinin yüksek risk olduğu anlaşıldı. Sürekli olarak parasetamol kullanımına maruz kalan çocuklar, dikkatsizliği, dürtü bozukluğunu ve görsel işlem hızını ölçen bilgisayarlı bir testte daha kötü performans sergiledi. Ayrıca sürekli olarak parasetamol kullanımına maruz kalan erkek çocuklarının daha fazla otizm spektrum semptomları gösterdiği tespit edildi.
Araştırmacılara göre, parasetamol çeşitli nedenlerden dolayı nörogelişimsel bozukluklara sebep olabilir. En temel sebebi ağrıyı hafifletmek için beyindeki kannabinoid reseptörlerine baskı uygulaması olabilir. Bu reseptörler normalde nöronların nasıl gelişeceğine ve aralarında oluşacak bağlantıyı belirlemeye yardımcı olduğundan, parasetamol kullanımı bu önemli düzeni bozuyor olabilir.
Bağışıklık sistemine zararı
Araştırmacılar ayrıca parasetamolün bağışıklık sisteminin gelişimini de etkileyebileceğini veya bu ilacı sindirebilmek için bir yetişkinle aynı kapasiteye sahip olmayan bazı fetüsler için doğrudan toksik olabileceğini açıklamaktadır. Parasetamolün fetüsün gelişimini etkilemesinin bir başka yolu ise oksidatif stres yaratmaktır. Oksidatif stres, reaktif oksijen türlerinin sistemik tezahürü ile biyolojik bir sistemin reaktif ara maddeleri kolayca detoksifiye etme veya ortaya çıkan hasarı onarma kabiliyeti arasındaki dengesizlikten kaynaklanır.
Hamilelik sırasında parasetamolün aşırı kullanılması, erkeklerin neden otizm spektrumunun semptomlarına daha yatkın olduklarının bir açıklaması olabilir. Araştırmacıların da söylediği gibi, erkek beyni yaşamın erken dönemlerinde zararlı etkilere karşı daha savunmasızdır. Çalışmanın sonuçları, cinsiyetin farklı androjenik endokrin bozuklukları etkilediğini, erkek çocukların beyinlerinin daha duyarlı olabileceği ve bu da aradaki bağlantının nedenini açıklayabileceğini göstermektedir.
Çalışma, ana rahminde genel parasetamole maruz kalmanın DEHB veya otizm spektrum semptomları olan çocukların sayısını artırabileceği sonucuna varmıştır. Yine de, daha kesin dozaj ölçümleri ile çalışmalar yapılmasını, gebelikte ve yaşamın ilk yıllarında parasetamol kullanımının risk ve faydalarının tedavi önerisinden önce değerlendirilmesi gerektiğini vurguladılar.