Ergenlikte Formel Mantık Gelişimi

Formel mantığın ne demek olduğunu biliyor musunuz? Formel mantık, ergenliğin başlangıcında meydana gelen bilişsel bir gelişim evresidir. Bu yazımızda, bu evrenin temel özelliklerinden bahsedeceğiz.

Bilişsel gelişim, çocukluktan sonraki önemli bir değişimdir. Ergenler formel mantık geliştirmeye başladığında, somut anın ötesine geçerek soyut düşünebilirler.

Çocukluk çağında, çocuklar akıl yürütmeye çalıştıklarında “şu an”ın ötesine gidemezler. Bununla birlikte, yıllar geçtikçe gördüklerinin ötesini düşünmeyi öğrenirler.

Formel mantık, bireylerin gerçeğin ötesinde varsayımlar yapabilme yeteneğini kazanmasıdır. Yani, çocukların analizleri artık sadece gördüklerinden ibaret değildir. Aksine, olayları açıklayabilmek için doğa kanunlarını da hesaba katmaya başlarlar.

Bunun bir örneği, yağmur yağmasının açıklanmasıdır. Çocuk, gökyüzünde bulutlar olduğundan yağmurun yağacağını söyleyebilir. Bununla birlikte, 13-14 yaşından sonra yağmurun oluşumunu kapsamlı bir şekilde açıklayabilir.

Formel mantık geliştirmenin özellikleri

Jean Piaget ve Bärbel Inhelder, formel mantık araştırmasının iki öncüsü olarak bilinir. Bu zihinsel sürece yaptıkları katkının özelliklerine bir bakalım.

İlk olarak, Piaget ve Inhelder ergenlik döneminde beyin esnekliğinin yeni süreçleri faaliyete geçirdiğini açıklıyorlar. Bu faaliyetler yeni teoriler oluşturma ve çeşitli konularda kendi fikirlerini üretme için son derece önemlidir. Böylece, gençler gerçeklikle karşılaştırabilecekleri soyut açıklamalar oluşturabilir.

Formel mantık geliştikçe, gençler dilin ne kadar önemli olduğunu fark eder. Bunun sebebi, akıl yürütmenin artık sadece fiziksel ve somut konularda yapılmamasıdır. Aksine,  gençlerde  analiz edebilecekleri sözlü tasarılar üzerine akıl yürütme başlar.

Bu bağlamda, daha karmaşık ifadeleri anlayabilirler. Bunun sonucunda ise, daha kapsayıcı ifadeler oluşturabilirler. Ayrıca, daha detaylı cümleler aracılığıyla karmaşık düşünceleri tanımlayabilirler.

Piaget ve Inhelder belirttikleri pek çok noktanın yanı sıra ayrıca formel mantığın problem çözmede faydalı olduğunu ortaya koymuştur. Böylece, gençler eylemlerinin sonuçlarını tahmin etmek için bilgileri düzenler, seçer ve kullanırlar.

Bu süreç, akademik hayatta ve sosyal yaşamda da son derece önemlidir. Hayatın aşırı miktarda önemli olan bu sürecini küçümsememek gerekir.

Formel mantık ne zaman gelişir?

Piaget’e göre, herkes formel mantığı öğrenir. Bu, yaşanılan sosyal ortam ve eğitim ortamı dışında meydana gelir. Yazara göre, ergenlik 11-20 yaş arasını kapsar.

Buna ek olarak, ergenlik bilişsel gelişimin son süreci olan formel mantığı da içerir. Önceki süreçler, duyu-motor, operasyon öncesi ve somut işlemlerdir.

Formel mantık aracılığıyla dünyayı yorumlamak

Daha önce de bahsettiğimiz gibi, ergenler bu evreye girdiklerinde gerçeğin farklı türden analizini yapmaya başlarlar. Artık, sadece insanlara ve davranışlarına değil duygulara ve hislere de önem verirler.

Örneğin, çocuklar kardeşlerini veya ebeveynlerini ailenin bir parçası olduğu için sevebilirler. Bununla birlikte, genç erkekler bu ilişkilerdeki sadakat, koşulsuz sevgi, anlayış ve destek gibi diğer kavramları da görebilir.

Bunların yanı sıra, gençler kendi kişiliklerini şekillendirmeye çalıştıkları bir süreçtedir. Pek çok şeyi soyut değerlendirmek de onlar için yaygın bir durumdur. Kendi deneyimlerine dayanarak bile ayrımcılığı ve haksızlıkları analiz edebilirler.

Öte yandan, her şey daha fazla anlam kazanır. Ergenler örneğin dini, milli sembollere ve spor sembollerine daha fazla anlam yüklerler. Gençler, bunları kendileriyle özdeşleştirip özdeşleştiremeyecekleri şeyler olarak düşünür.

Son olarak, ergenler formel mantık geliştirmeye başladıkları zaman gelecekleri hakkında düşünmeye başlarlar. Bu, onlar için temel bir araçtır ve hayatlarını planlamalarına ve ne olmak istediklerini düşünmelerine olanak tanır.