Çocuklarda Kötü Alışkanlıklar ve Tikler: Bilmeniz Gerekenler

Bir çocuğun her tür tik veya kötü alışkanlığı kontrol etmesine yardımcı olmanın en iyi yolu eğlenceli aktivitelerdir. Bu konuda ne yapabileceğinizi anlatacağız.

Saç koparma, tırnak yeme, parmak emme veya burun karıştırma, bunlar çocuklarda birçok ebeveyni zorlayan bazı kötü alışkanlıklar ve tiklerdir.

Önlenebilir mi? Herhangi bir zararı var mı? Onlara nasıl yardım edebilirim? Bunlar, çocuklarımızda bu tekrarlayan davranışlar gözlemledikten sonra ortaya çıkan en yaygın sorulardır.

Duygudurum bozuklukları olarak bilinen alışkanlıklar çeşitli şekillerde kendini gösterir. Bunlar geçici olabileceği, takıntı haline gelebileceği gibi daha ciddi vakalarda hatta bipolar bozukluğa veya manik bir duruma dönüşebilir. Duyguları, kaygıyı veya hayal kırıklığını serbest bırakma gerekliliği bu alışkanlıklara ve tiklere sebep olabilir.

Bu davranışlar 3 ile 5 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Genellikle büyüdükçe ortadan kaybolurlar ancak bazı durumlarda böyle olmaz. Aksine, bebeğin gelişimine güç verir ve müdahale ederler.

Çocuklarda kötü alışkanlıklar ve tikler

Alışkanlıklar, bilinçsizce edindiğimiz ve defalarca kontrolsüz olarak ortaya çıkan davranışlardır. Zamanla güçlenirler ve çoğu durumda, çocuklar bunları bazen rahat hissetmek veya belirli durumlarda sıkılmamak için kullandıkları için bunlardan kurtulmak zordur.

Bu kötü alışkanlıklar özellikle asabiyet, endişe, yorgunluk, gerginlik veya stres halinde olduğunda ortaya çıkar. Parmak emme veya tırnak yeme sebebiyle diş bozuklukları gibi bedensel yaralanmalar da bu kötü alışkanlıklar sonucu meydana gelebilir. Çocuklar ayrıca kötü alışkanlıklarından dolayı akranları tarafından alaya maruz kalabilirler. Bunun sonucunda ise özellikle okuldaki sosyal ilişkiler kötü etkilenebilir.

Kötü bir alışkanlığı ortadan kaldırmaya yardımcı olmak için, çocuklara  güven vererek onlara korkularıyla yüzleşmeyi öğretmek en iyisidir. Çocuklar bu alışkanlıkları yüzünden kendilerini farklı hissetmemelidir, böylece endişelerini giderebilirsiniz. Ek olarak, herhangi bir zorluğun üstesinden gelmeleri için ebeveyn desteğine sahip olduklarını onlara açıkça belirtin.

Çocukların kötü alışkanlık ve tiklerin üstesinden gelmesine yardımcı olun

Bu durumlarda en çok tavsiye edilen aktivitelerden biri çocuklara rahatlama ve nefes alma tekniklerini öğretmektir. Böylece onları neyin sinirlendirdiğini veya tiklerinin arkasındaki sebepleri keşfedebilirler.

Bu sebepler zamanında keşfedildiğinde, sorunun üzerine çalışmak ve tekrarlayan davranışı azaltmak kolaylaşacaktır. Bu davranışlar genellikle zaman içerisinde kaybolur ancak aksi bir durumda uzmana danışmanız önemlidir.

Bu alışkanlıkları azaltmaya yardımcı olmak için etkili bir diğer alternatif ise oyunlar aracılığıyla dikkat dağıtmaktır. Örneğin, parmağını çok emen veya tırnaklarını yiyen çocuklara ellerini meşgul edecek aktiviteler verebilirsiniz. Bu, ellerini ağızlarına sokmalarını engelleyecektir.

Öte yandan, fiziksel egzersiz de stresi azaltmak için en iyi alternatiftir. Bisiklete binmek veya yüzmek, çocukların zihinlerini temizlemelerine ve hayatlarında yeni bir rutin oluşturmalarına yardımcı olacaktır.

Böylece hayal kırıklığına yer kalmamış olur çünkü aktif olduklarında çocuklar kendilerini endişeli hissetmelerine yol açabilecek olumsuz düşüncelere sahip olmayacaklar.

Tiklerin türleri

Tikler, neredeyse hiç kontrol edilemeyen ve tekrarlayan hareketler veya seslerdir. Bilinçli bir amaçları yoktur ve genellikle disiplinsizdirler. Bu zorlayıcı hareketler, oldukça stresli durumlarda veya yeni bir şey ortaya çıktığında görülür ve bu da çocuğun zihninde endişeye neden olur. Bu tiklerin dört türü vardır:

• Basit motor tikler: Bunlar göz kırpmak, kafayı sallamak ve  omuzları, kolları veya bacakları hareket ettirme gibi en yaygın tiklerdir. Genellikle geçicidir ve 1 ila 12 ay sürer.

• Kompleks motor tikler: Birden fazla kas grubunu içeren yavaş koordineli hareketlerdir. Çocukların kendilerine vurması, zıplaması, çömelmesi veya sürekli dönmesi buna örnektir.
• Basit ses tikleri: Sık sık meydana gelirler ve boğazı temizleme, burundan soluma veya homurdanma gibi eylemleri içerirler.
• Karmaşık ses tikleri: Çocukların başkalarının söylediği kelimeleri tekrarlaması (ekolali), aynı kelimeleri tekrar tekrar söylemesi(palilali) ve müstehcen sözler (koprolali) söylediklerinde meydana gelen tiklerdir. Kroniktir ve bir yıldan fazla sürer.

Tiklerin kök sebebi ve tedavisi

Bu tekrarlayan davranış, utangaç, sessiz ve çok hassas çocukların bir özelliğidir. Tikler, çocuklar farkında olmadan kaygıyı ortadan kaldırmaya yardımcı olur ve bilinçsizce yapıldıkları için bunları kontrol etmek daha zordur. Ayrıca düzeltmeye çalışmak çocuğun daha fazla endişelenmesine ve utanmasına sebep olabilir çünkü çocuk bunlara karşı koyamıyor olabilir.

Çocuklarda herhangi bir kötü alışkanlık veya tik fark ederseniz, öncelik bu istemsiz hareketlerin bir hastalığa dönüşmesini önlemektir.

Bunun için, çocukların kendilerine olan güvenlerini güçlendirmeye ve olumsuz davranışları ortadan kaldırmaya odaklanmalıyız. Ayrıca, çocukların gelişimlerini yakından izlemeli ve herhangi bir ilerleme olmadığını fark edersek, mümkün olan en kısa sürede bir uzmana danışmalıyız.